CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, sosyal medya hesabından yayımladığı bir video ile 'helalleşme' kararı aldığını duyurdu. Kılıçdaroğlu, 'Geçmişte partimi...
Kılıçdaroğlu'ndan 'Helalleşme' kararı: 'Yolculuğa çıkıyorum! izle ve daha fazlasını seyredin.
Son dakika haberleri, yeni gelişen olaylar, son 24 saat içerisinde Dünya ve ülke gündeminde meydana gelen olaylar ve önemli gelişmeler.
Güncel ne anlama geliyor? Bazen televizyonda bazen internette dolaşırken bazen de arkadaşlar arasında ilk kez duyulan sözcükler her zaman ilginç gelir. Son zamanlarda anlamı merak edilen kelime öbekleri arasında yer alan güncel ne demek, TDK'ya göre güncel ne anlama geliyor? Kelimenin hangi dilden kültürümüze geldiği de merak duyulan noktalar arasında. Peki güncel kelimesinin kökeni ne, güncel kelimesinin kaç anlamı var?
Güncel kelimesi, günlük hayatta vatandaşların sıklıkla kullandığı kelimelerden bir tanesidir. Uzun yıllar boyunca dilimizde yer alan güncel kelimesi, yurttaşların gerek günlük hayat gerekse sosyal medyada yararlandığı ve kullandığı sözcüklerden birisi olarak öne çıkmaktadır. Türk Dil Kurumu'na (TDK) göre çeşitli anlamları olan güncel kelimesi, Türkçe'de tek başına ya da farklı cümleler ile beraber kullanılabilir. Bu noktada, güncel kelimesi ne demek ve TDK'ya göre anlamı nedir sorularının yanıtlarını arayanlar doğru yerdeler! Peki, güncel kelimesinin kökeni ne güncel kelimesinin kaç anlamı var, TDK'ye göre anlamı nedir? İşte, merak edilenler!
Güncel konu ne demek TDK?
Güncel haber ne demek?
Günlük nedir kısa anlamı?
Gürcel ne demek?
GÜNCEL NE DEMEK? TDK'YE GÖRE ANLAMI
Güncel kelimesi, dilimizde oldukça kullanılan kelimelerden birisidir. TDK'ye göre güncel kelimesi anlamı şu şekildedir:
- Günün konusu olan, şimdiki, bugünkü (haber, olay vb.), aktüel
GÜNCEL KELİMESİ CÜMLE İÇERİSİNDE DOĞRU KULLANIM ÖRNEKLERİ
- Güncel olaylar, yorumlarla şaşılacak bir özdeşlik, bir uyum gösterir.
KULLANICILARIN MERAK ETTİĞİ DİĞER SORULAR
Güncel konu ne demek TDK?
sf. Günün konusu olan, şimdiki, bugünkü (haber, olay vb.), aktüel: “Güncel olaylar, yorumlarla şaşılacak bir özdeşlik, bir uyum gösterir.” -N.
Güncel haber ne demek?
Güncel haberler genellikle o günün haberleridir. Bunlar bir gazetenin ilk sayfasında veya İnternet sayfasının en üstünde gördüğünüz, haber programı başlar başlamaz duyduğunuz haberlerdir. Sözgelimi, savaş, politika, iş dünyası ve suç haberleri en sık karşılaşılan güncel haber konularıdır.
Haber, güncel ve ilginç bir olayın olduğunca nesnel ve gerçeğe uygun bir biçimde sunulmasıdır. Haber metninde her türlü taraflı değerlendirmelerden ve söz oyunlarından uzak durulur. Metin kısa, haber dili de yalındır.
Bu haber tekniği son derece katı kurallara tabidir. Haberi yazan kişinin, sahip olduğu yaratıcılık alanı sınırlıdır. "Okurlarımız için yazıyoruz, hakkında yazı yazdıklarımız için değil" görüşü hakimdir. Nitekim hatır için gazetecilik yapmak sakıncalıdır. Bir kısa ya da karmaşık haber metninde uyulması gereken kurallar şunlardır:
Güncel, haber yeni olmalı ve kolay iletilebilmelidir.
Konu ilginç olmalıdır.
Konu önemli olmalıdır.
Konu ilinti yaratmalıdır.
Konu kısa ve öz olmalıdır.
Haber katıksız gerçekleri iletir. Olası olduğunca 5N 1K kuralına uymalıdır: Kim? Ne, Ne zaman? Nerede? Nasıl? Neden? - Nereden sorusu kaynağa yönelik sorudur.[1]
Örneğin
27 yaşındaki İstanbul'lu A.K. çarşamba gecesi özel otosuyla Bodrum yakınlarında geçirdiği kaza sonucu hayatını yitirdi. Polisin yaptığı açıklamaya göre, sol virajı çok açıktan almaya çalışırken sağdaki bankete düştüğünde A.K, Türkbükü istikametine doğru yol almaktaydı. Direksiyonu düzelttikten hemen sonra aracı kaymaya başladı ve hızla bir duvara çarptı.
Gazete, haber, bilgi, bulmaca ve reklam içeren, genellikle düşük maliyetli kâğıt kullanılarak basılan ve dağıtımı yapılan bir yayım olup, halka güncel olaylara ilişkin bilgi verme amacı gütmektedir . Genel olarak yayınlandığı gibi, özel bir konu üzerinde de yayınlanabilir ve genellikle günlük ya da haftalık olarak yayınlanır. Gazete anlamında Osmanlı döneminde Arapça kökenli ceride[1] sözcüğünün yanında günlük gazete anlamında Farsça rûznâme sözcüğünün de kullanıldığı [2] ve geçmişte günlük olayları kaydetmek üzere günnâme, aylık olayları kaydetmek üzere aynâme yazıldığı da belirtilir.[3] Gazete sözcüğünün Türkçe eş anlamlısı ise yenün sözcüğüdür.[4][5][6][7]
İlk haber toplama ve dağıtma gazetesi, MÖ 59 yılında 2.000 kopya olarak Roma Senatosu'nca çıkarılıp imparatorluğun değişik köşelerine dağıtılan Acta Diurna'dır. Fethedilen toprakları, siyasi gelişmeleri, toplumsal olayları ve gladyatör dövüşlerinin sonuçlarını içeren Acta Duirna'yı; okuma bilen Roma vatandaşları yüksek sesle okuyarak okuma bilmeyenlere duyururdu. Çin'de Tang Hanedanı döneminde dağıtılmaya başlayan Kai Yuan Za Bao adlı saray genelgesi de mandarinlerin başarıları konusunda haberlere yer verdiği için bu yönüyle bir gazete sayılabilir. 15. yüzyılda matbaanın keşfi gazete ve dergilerin hızla gelişmesine yol açmıştır. 16. yüzyılda Avrupa'da savaşlara tanıklık etmiş kimselerin birinci elden aktardığı birkaç sayfalık savaş haberleri yayımlandıktan sonra, süreli yayımlanan ilk gazeteler ise 17. yüzyılın başlarında Almanya'nın bazı kentlerinde ve Belçika'nın Anvers şehrinde basılmıştır. Johann Carolus’un 1605 yılında yayınladığı aller Fürnemmen und gedenckwürdigen Historie adlı gazetesi kâğıt üzerine basılan ilk gazete kabul edilmektedir. İlk İngilizce gazete, 1622 yılında İngiltere'de yayımlanan Nathaniel Butter; ilk Türkçe gazete ise 1828'de Kahire'de yayınlanmaya başlayan Vekâyi-i Mısriyye'dir. Sanayi devrimi ile gelişmiş matbaa makinelerinin icat edilmesi gazetelerin tiraj ve maliyetlerini olumlu ölçüde etkileyerek gazete okuma alışkanlığının yaygınlaşmasına neden olmuştur. Londra'da yayımlanan The Times gazetesi; 1814 yılında yeni matbaa aletlerini edinince, dakikada 1.100 baskı yapabilecek kapasiteye ulaşmıştır.[8]
Gazete tipleri
Gazeteler yayım saati, yayım süresi, konuları ve dağıtıldıkları bölgelere göre gruplandırılabilirler.
Yayımlandığı saate göre sabah gazetesi, akşam gazetesi, yayımlanma sıklığına gore günlük gazete, haftalık gazete gibi bölümlere ayrılabilir.
Hitap ettiği kitleye göre ve dağıtımının yapıldığı alana göre yerel, ulusal ya da uluslararası gazete, olarak.
Genel olaylarla ilgili haber ve bilgi veren genel içerikli gazetelerin yanı sıra yalnızca belirli konuları işleyen veya kesimleri ilgilendiren gazeteler de vardır. (Spor, din, magazin, ekonomi, siyaset)
Basım
Muhabirlerin ilettiği ve terminaller aracılığı ile doğrudan gazetenin ana bilgisayarına giren haberler, burada sayısal kodlar biçiminde depolanır. Gazetede yer alacak yazılar insan eli değmeksizin, bilgisayardan fotodizgi (elektrodizgi) makinelerine aktarılarak filme çekilebilir. Günümüzde bu filmden baskı kalıbı hazırlanması da otomatik makinelerde yapılabilmektedir. Elektronik tarama ile renkli fotoğraf ve resimlerin renk ayrımını yapabilen laserin ortaya çıkmasıyla maliyetler düşmüş ve gazeteler sayfalarında daha fazla renk kullanma olanağına kavuşmuştur. Teknolojinin sağladığı olanaklar yurt çapında yayımlanan gazetelerin dağıtımında da yardımcı oldu. Baskı için hazırlanmış sayfaların tıpkı basımları, faksimile kullanılarak uydu ya da yer hatları aracılığıyla ülkenin çeşitli yerlerine gönderilebilmekte ve gazeteden aynı anda birden çok yerde basılması saglanabilmektedir. Bu büyük teknolojik değişimler gazetenin hazırlanmasından basılmasına kadar geçen birçok aşamada eskiden insanların yaptığı çok sayıda işi ortadan kaldırmıştır.
Ofset yöntemlerde ise basımı yapılacak malzemenin filmleri alınır. Kimyasal bazı işlemlerden geçirilen bu filmlerden baskı kalıpları hazırlanır.
Birçok gazete saatte on binlerce gazete basabilen rotatif baskı makineleri ile basılır. Baskıda kullanılan kalıpları hazırlamanın başlıca iki yöntemi vardır. Artık terk edilmeye başlanan eski yöntemde, kalıplar linotip makinelerinde, harflerin kurşun alaşımından dökülerek satırlar biçiminde dizilmesiyle hazırlanır.
Gazete formatları
Büyük boy: 578 mm x 380 mm: Özel konuları işleyen genellikle entelektüellere hitap eden gazete formatıdır
Tabloid: 380 mm x 300 mm: The Sun, The National Enquirer, The National Ledger, The Star Magazine, New York Post, The Globe gazeteleri gibi sansasyonel haberlere yer veren halka hitap eden gazetelerdir.
Berliner veya Midi: 470 mm x 315 mm: Avrupa gazeteleri genellikle bu boydadır. Örneğin Fransız Le Monde, İtalyan La Stampa. İnternet ve Televizyon medyası karşısında sürekli kan kaybeden reklam gelirleri artıp baskı maliyetleri artan pek çok büyük boy gazetede midi formata dönmektedir. 12 Eylül 2005 tarihinde ünlü İngiliz gazetesi The Guardian midi formata dönmüştür. Belçika'da De Standaard ve İsviçre'den Fluck gibi ciddi içeriğe sahip gazetelerin tiraj kayıplarını ve maliyet sorununu çözmek amacıyla tabloid formata geçerek başarılı olmaları Türkiye'de de tartışılmış hatta Radikal gazetesinin tabloid olarak yayımlanması gündeme gelmiştir.
Kompakt, gazete endüstrisinde kullanılan broadsheet kalitesindeki baskının, tabloid formata basılmasıyla ortaya çıkan gazete formatıdır. The Times gazetesi bu formatta basılmaktadır.
İnternet haberciliği, sadece İnternet üzerinden haber yayını yapılması anlamına gelen bir medya terimidir. İnternet haberleri, gazetelerin aksine basılı (matbu) şekilde okuyucuya ulaşmaz. Televizyon haberciliğinden farklı olarak da saatli bir haber bülteni yoktur. Son zamanlarda video paylaşım sitelerinin popülaritelerin artması ile birlikle İnternet haberciliği, video destekli haberciliğe de atılmışlardır.
Türkiye'de medya, farklı görüşlerin ifade edildiği yerli ve yabancı süreli yayınları içeren, son derece rekabetçi yerli gazetelerden oluşan bir medya sektörüdür.[1] Medya sahipliği, genellikle varlıklı kişiler tarafından kontrol edilen holdinglerin parçası olan birkaç büyük özel medya grubunun elinde yoğunlaşmıştır ve bu da sunulan görüşleri sınırlı kılmaktadır. Buna ek olarak şirketler, iktidar ile dostça ilişkiler kurmaya çalışmak dahil olmak üzere sahiplerinin iktisadi çıkarlarını desteklemek için nüfuzlarını kullanmaktadırlar. Türkiye'de medya, kamuoyu üzerinde güçlü bir etkiye sahiptir.[1]
Türkiye'de medya özgürlüğünün iki göstergesi. 2000-2020 yılları arasında hapisteki gazeteci sayıları[2] ve 180 ülke arasında basın özgürlük sıralaması.[3]
Türkiye'de sansür de bir sorundur ve 2000'li yıllardan bu yana Türkiye'de birçok gazeteci tutuklanmış ve yazarlara dava açılmıştır. Türkiye, Sınır Tanımayan Gazeteciler'in Basın Özgürlüğü Endeksinde 2005 yılında yaklaşık 100. sıradan 2013 yılında yaklaşık 150. sıraya düşmüştür. Türkiye, Freedom House örgütünün 2016 raporunda özgürlük durumunda ‘Kısmen Özgür’, basın özgürlüğünde ‘Özgür Değil’, İnternet özgürlüğünde ise ‘Kısmen Özgür’ olarak değerlendirilmiştir.[4] Ülkede 2016'da gerçekleşen darbe girişimi sonrasında ilan edilen olağanüstü hâl koşullarında onlarca medya kuruluşu kapatıldı ve Tutuklu Gazetecilerle Dayanışma Platformu raporuna göre tutuklu gazeteci sayısı Ekim sonunda 121'e yükseldi.[5] Oxford Üniversitesi Reuters Enstitüsü'nün 2018 yılında yayınladığı Dijital Haberler Raporu'na göre Türkiye araştırmaya konu olan 37 ülke arasında dezenformasyon ve yalan haberin en çok görüldüğü ülke olduğu belirtildi. Raporda Türkiye'de medyaya güven duyduğunu belirtenlerin oranı yüzde 38, güven duymadığını söyleyenlerin oranının ise yüzde 40 olduğu ifade edildi.[6][7]
Tirajlarına göre en popüler günlük gazeteler Sözcü, Hürriyet, Sabah ve Posta'dır.[8][daha iyi kaynak gerekli] Uydu çanaklarının ve kablo sistemlerin yaygın olarak kullanılmasından dolayı yayın ortamında çok yüksek penetrasyon bulunmaktadır.[1] Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), yayın ortamını denetleyen devlet kurumdur.
En büyük operatör, 2003 yılında Türkiye'de gazete ve yayın ortamından reklam gelirlerinin yüzde 40'ını alan Doğan Yayın Holding'dir.[1] 2003 yılında toplam 257 televizyon kanalının ve 1100 radyo istasyonunun işletme lisans vardı ve diğerleri lisanssız faaliyet gösterdi.[1] Lisanslı olanlardan 16 televizyon kanalı ve 36 radyo istasyonu ulusal kitlelere ulaştı.[1] 2003 yılında ülke çapında yaklaşık 22,9 milyon televizyon ve 11,3 milyon radyo kullanılmaktaydı.[1] Devlet televizyon kanalı, Türkçe yanı sıra Arapça, Çerkezce, Kürtçe ve Zazaca dillerinde de bazı programlar sunmaktadır.[1]
İçindekiler
1 Yandaş medya
1.1 Havuz medyası
2 İnternet haberciliği
3 Haber ajansları
4 Önde gelen medya grupları
5 Ayrıca bakınız
6 Kaynakça
Yandaş medya
Yandaş medya veya havuz medyası ifadeleri, Adalet ve Kalkınma Partisi hükûmetleri boyunca iktidar yanlısı haber yapan basın yayın kuruluşlarını nitelendirmek için kullanılmaya başlandı. Söz konusu yayın organları, Adalet ve Kalkınma Partisi ve Recep Tayyip Erdoğan'a yönelik destek sunarken muhalefet partilerine ve iktidar karşıtlarına karşı bir tavır takınmaları ile bilinmektedirler.[9] Bu yayın organlarından bazıları İslamcı gelenekten gelirken, diğerleri ise TMSF tarafından el konulmalarının ardından AKP'ye yakın iş adamları tarafından satın alınmışlardır.[10] TRT ve Anadolu Ajansı gibi devlet kurumları da AKP hükûmeti döneminde aşırı derecede iktidar yanlısı bir çizgi izlemeye başladığı iddia edilmektedir.[11] Gülen Hareketi'ne bağlı medya kuruluşları ise, AK Parti-Gülen Hareketi çatışmasına dek hükûmete yoğun bir şekilde destek vermişlerdir.[12][13] Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi'nden Profesör Ruhdan Uzan'a göre Türkiye'de iktidarların medyayı denetim altında tutma çabası her zaman vardı ancak medyanın iktidar savunuculuğunun niteliği dönemin şartlarına göre belirleniyordu. İktidara yakın duran medya organları geçmişte "besleme basın", "bir kısım medya", "naylon basın" ve "örtülü basın" şeklinde anılmıştı.[14]
Havuz medyası
Ana madde: Havuz medyası
"Havuz medyası" ifadesindeki havuz kelimesi, AKP ile iş birliği içindeki çeşitli holdinglerin Türkiye medyasının önemli kuruluşlarını satın almak için para topladıkları ortak havuzu ifade eder.[15] Devletten çok sayıda ihale alarak kamu kaynaklarından gelir elde edilen bu şirketler,[16][17] kazançlarının bir kısmını bu havuzda toplayarak ATV[18], Star TV[19] ve diğer bazı ana akım medya kuruluşlarını satın almıştır.[15][20][21] Yani, havuz medyası söylemiyle kastedilen yalnızca o medya şirketlerinin iktidardan yana durması değil, bu şirketlerin eskiden ana akım olup satın alma yoluyla elde edilmiş olmasıdır.
Muhalifler tarafından sıkça kullanılan bu ifadelerin konusu olan medya kuruluşları bunları kara propaganda olarak nitelemiştir.[22] "Havuz medyası" tabir edilen basın kuruluşlarından bazılarının sahibi olan Turkuvaz Medya, bu iddiaların kişilik haklarını ihlal ettiği gerekçesiyle dava açmış, ancak mahkeme bu ifadeyi kullanmanın suç olmadığına karar vermiştir.[23]
İnternet haberciliği
Ana madde: Türkiye'de internet haberciliği
İnternet kullanımının yaygınlaşması ile sosyal medya platformlarının kullanımı tüm dünyada artmıştır.[24] Bunu takiben, Türkiye'de internet haberciliği diğer birçok ülkede de olduğu gibi yaygınlaşmıştır. Ana akımın siyasi baskı altında olduğu Türkiye gibi ülkelerde, internet habercilğinin yükselişi daha da hızlı olmuştur. Öyle ki, dünya genelinde haber kaynağı olarak sosyal medyanın kullanımı %51 iken, Türkiye'de bu oran %73 olarak ölçülmüştür (2016).[25] Türkiye Gazeteciler Cemiyetinin verilerine göre basılı gazetelerin toplam tirajları son 30 yılda ciddi miktarda düşmüştür.[26] Buna karşın TÜİK verilerine göre internet üzerinden haber okuma oranı artmaktadır.[27]
İnternet haberciliği, geleneksel haber kuruluşlarının sosyal medya faaliyetlerine başlaması[24] ve sadece sosyal medyada haber yapan bağımsız habercilerin ortaya çıkması şeklinde gerçekleşmiştir. Başta basın organlarının yan faaliyeti olarak başlayan internet haberciliği zamanla o kuruluşların en önemli faaliyeti haline gelmiş, hatta bazı köklü yayın kuruluşları basılı ortamı tamamen terk ederek dijital ortama taşınmıştır.[25]
Türkiye'nin önde gelen haber ajansları da sosyal medya faaliyetleri yürütmeye başlamıştır.[24] Anadolu Ajansı, Twitter'da faaliyet gösteren ulusal haber ajansları arasında en çok takipçisi olan birinci ajans, Instagram'da en çok takipçisi olan ikinci ajans olmuştur (2016).[24]
Türkiye'de ana akım medya kuruluşlarının iktidar partisine yakın çevrelerin eline geçmesi bu kuruluşlarda yürütülen gazetecilik faaliyetlerinin kısıtlanmasına sebep olmuştur.[15][28][29] İktidarın onaylamadığı gazeteciler medyanın dışına itilmiştir.[30] Bunlardan bazıları bağımsız olarak, bazılarıysa ortak iştirakler kurarak sosyal medyada gazetecilik yapmaya başlamıştır.[28][31] Bağımsız gazeteciler kitle fonlaması modeliyle gelir kazanarak faaliyetlerini idame ettirmektedir.[29][32]
İnternet haberciliğinin geleneksel haberciliğe göre avantajları habercinin okuyucu ile doğrudan temas kurması, haberlerin kullanıcı etkileşimi ile hızla yayılması ve devlet baskısını daha az hissetmesi olarak sıralanabilir.[24][33] Öte yandan, haberlerin hızlı yayılıyor oluşu dezenformasyonun da yayılabilmesine sebep olabilmektedir. Türkiye'de üniversite öğrencileri arasında yapılan bir araştırmaya göre, okuyucu bu riskin farkındadır ve haberin ne kadar paylaşıldığından ziyade niteliğini önemsemektedir.[33]
İnternet ortamının haberciler açısından olumlu özelliği okuyucunun doğrudan etkileşimlerine açık olması ve küçük bir sermaye ile bu mecraya girilebiliyor olmasıdır.[31] Teknolojinin de gelişmesiyle, internet gazetecileri, pahalı ekipmanlara sahip olmadan canlı yayın yapabilmekte, haber kaynaklarıyla bağlantı kurabilmektedir. Haberciler yorum, beğeni ve anket gibi yöntemlerle okuyucunun eğilimlerini takip edebilir.
Haber ajansları
Türkiye merkezli, ulusal düzeyde faaliyet yürüten haber ajanslarının bazıları şunlardır:[24]
Anadolu Ajansı
Demirören Haber Ajansı
İhlas Haber Ajansı
Anka Haber Ajansı
Önde gelen medya grupları
Doğuş Yayın Grubu
Turkuvaz Medya Grubu
Ciner Yayın Holding
Ayrıca bakınız
Türkiye'de yayımlanan gazeteler listesi
Türkiye'de televizyon
Türkiye'de radyo
Türkiye'de sansür
Besleme basın
Basın Ahlak Yasası