Florianopolis 4K Walk. Brazil. Floripa. Santa Catarina

Florianópolis, capital de Santa Catarina, no Sul do país, está no alto da lista das cidades mais visitadas por estrangeiros no Brasil. A cidade encanta por s...

Sosyal medya, Web 2.0'ın kullanıcı hizmetine sunulmasıyla birlikte, tek yönlü bilgi paylaşımından, çift taraflı ve eş zamanlı bilgi paylaşımına ulaşılmasını sağlayan medya sistemidir. Ayrıca sosyal medya; kişilerin İnternet üzerinde birbirleriyle yaptığı diyaloglar ve paylaşımların bütünüdür. Sosyal ağlar, insanların birbiriyle içerik ve bilgi paylaşmasını sağlayan İnternet siteleri ve uygulamalar sayesinde, herkes aradığı, ilgilendiği içeriklere ulaşabilmektedır. Küçük gruplar arasında gerçekleşen diyaloglar ve paylaşımlar giderek, kullanıcı bazlı içerik (İngilizce: UGC-User Generated Content) üretimini giderek arttırmakta, amatör içerikleri dijital dünyada birer değere dönüştürmektedir.

Zaman ve mekân sınırlaması olmadan (mobil tabanlı), paylaşımın, tartışmanın esas olduğu bir insanî iletişim şeklidir. Sosyal medya platformlarında insanlarla buluşur ve iletişimde bulunursunuz. İnsanlara yardım eder, yardım alır, sorularına cevap verir ve kendi sorularınızı sorarsınız. Bu bakımdan sosyal medya resmî olmayan eğitim yollarından da bir tanesidir.

Teknoloji, telekomünikasyon, sosyal iletişimin kelimeler, görseller, ses dosyaları yolu ile sağlandığı bir yapıya sahiptir. İnsanlar hikâyelerini ve tecrübelerini bu bağlamda paylaştığı bir çerçeveye de sahiptir.

Sosyal medya, geleneksel medyada olduğu gibi tek bir noktadan çok sayıda kişiye yayın yapmaktan çıkarak, iletişim yönü açısından çoktan çoğa paradigmasına dayalı “kullanıcı kaynaklı medya" özelliğine sahiptir. Kullanıcı Kaynaklı Medya, geleneksel medyadan farklı olarak, içeriğin bizzat kullanıcılarının kendileri tarafından üretilmesine ve paylaşılmasına olanak yaratmaktadır[1]. Sosyal medya aynı zamanda "Kullanıcıların Ürettiği İçerik" ve "Müşterilerin Ürettiği Medya" kavramlarını da ortaya çıkarmış, bu yapısıyla da ticari plandaki anlamını kazanmıştır.

Ama Andreas Kaplan ve Michael Haenlein’in 2010’daki tespitine göre Sosyal Medya; “Web 2.0 üzerinde ideolojik ve teknolojik içeriklerin, yapılanmaların kullanıcı merkezli bir şekilde üretilmesine ve geliştirilmesine izin veren İnternet tabanlı uygulamaların bütününe”[2] denilmekte.

İçindekiler

1 Sosyal medyanın bölümleri
2 Geleneksel medyadan farkları
3 Sosyal medyanın bölümleri
4 Sosyal medya okuryazarlığı
5 Sosyal Medya Haberciliği
6 Sosyal Medya’nın topluma etkileri

6.1 Bağımlılık ve hastalıklar

7 Sosyal medya uzmanı
8 Sosyal medya platformu

8.1 Özellikleri

8.1.1 Erişilebilirlik
8.1.2 Katılım
8.1.3 Konuşma ve topluluklar
8.1.4 Bağlantısallık
8.1.5 Programlanabilirlik
8.1.6 Ölçeklenebilirlik
8.1.7 Dinamiklik

9 Sosyal medyada propaganda faaliyetleri
10 Ayrıca bakınız
11 Kaynakça
12 Ek okumalar
13 Dış bağlantılar

Sosyal medyanın bölümleri

Sosyal medya teknolojileri blogları, iş ağları, kurumsal sosyal ağlar, forumlar, mikrobloglar, fotoğraf paylaşımı, ürün/hizmet değerlendirmeleri, sosyal imleme, sosyal oyunculuk, sosyal ağlar, video barındırma ve siber kültür gibi birçok farklı şekli alabilir [3]

Geleneksel medyadan farkları

Sosyal medya; basılı gazete, televizyon ve sinema gibi geleneksel medyadan farklıklar gösterir. Genellikle geleneksel medya enformasyonun yayınlanması için belirli kaynaklara ihtiyaç duyarken, bilgiyi yayınlamak veya erişmek için sosyal medya göreceli olarak masrafsızdır ve erişim araçları herkese açıktır (bireyler bile kullanabilir). Bir matbaa yatırımı veya TV yayını yapmak için zorunlu olan lisansa ihtiyaç duyulmaz.

Geleneksel medya genellikle “endüstriyel”, “broadcast” veya “mass” medya olarak tanımlanır.

Sosyal medyanın ve geleneksel medyanın ortak taşıdığı bir karakteristik özellik ise küçük veya büyük kitlelere ulaşabilmeleridir; örneğin, hem bir blog yazısı hem de bir televizyon programı sıfır kişiye de ulaşabilir milyonlarca kişiye de ulaşabilir. Sosyal medya ve geleneksel medya arasındaki farkları tanımlamaya yardımcı olacak özellikler kullanılan yönteme göre farklılıklar gösterebilir. Bu özelliklerden bazılarını şöyle sıralayabiliriz:

Erişim - Hem geleneksel medya hem de sosyal medya teknolojileri herkesin genel bir kitleye erişebilmesine olanak tanır.
Erişilebilirlik - Geleneksel medya için üretim yapmak genellikle özel şirketlerin ve hükûmetlerin sahipliğindedir; sosyal medya araçları genel olarak herkes tarafından az veya hiç maliyetle kullanılabilir.
Kullanılırlık - Geleneksel medya üretimi çoğunlukla uzmanlaşılmış yetenekler ve eğitim gerektirmektedir. Çoğu sosyal medya için bu geçerli değildir veya bazı durumlarda yetenekler tamamen değişmiş ve yenidir, yani herkes üretimde bulunabilir.
Yenilik – Geleneksel medya iletişimlerinde meydana gelen zaman farkı (günler, haftalar, hatta aylar) anında etki ve tepkisi olan sosyal medya ile kıyaslandığında uzun olabilmektedir (Tepkilerin zaman aralığına katılımcılar karar verir). Geleneksel medya da sosyal medya uygulamalarına adapte olmaktadır, dolayısıyla yakın zamanda bu farklılık ortadan kalkacaktır.
Kalıcılık - Geleneksel medya yaratıldıktan sonra değiştirilemez (bir dergi makalesi basıldıktan ve dağıtıldıktan sonra aynı makale üzerinde değişiklik yapılamaz), oysa sosyal medya yorumlar veya yeniden düzenlemeyle anında değiştirilebilir.
Özgürlük - Geleneksel medya ile sosyal medya arasındaki belki en önemli fark özgürlüktür. Geleneksel medya hükûmetlerin ve reklam verenlerin baskısı altındadır ve özgürce yayın yapamaz. Sosyal medya ise kolay erişilebilir, herkes tarafından eşit düzeyde müdahale edilebilir, global bir platform olduğundan çok daha özgürdür.

Sosyal medyanın bölümleri

Sosyal medya teknolojileri blogları, iş ağları, kurumsal sosyal ağlar, forumlar, mikrobloglar, fotoğraf paylaşımı, ürün/hizmet değerlendirmeleri, sosyal imleme, sosyal oyunculuk, sosyal ağlar, video barındırma ve sanal dünya gibi birçok farklı şekli alabilir [3]

Sosyal medya okuryazarlığı

Sosyal medya okuryazarlığı veya yalnızca medya okuryazarlığı olarak da adlandırılan, insanların medya mesajlarını daha iyi anlaması, analiz etmesi, belirli açılardan değerlendirebilmesi ve daha bilinçli olarak tüketebilmesi sürecine verilen isimdir. Terim, geleneksel medyaya ancak okur olarak katkısı bulunan kişinin, günümüz yeni sosyal medyasında kitle iletişim araçlarını kullanma konusunda herkese eşit fırsat verilmesi ilkesine dayanılarak türetilmiştir. İnternet ile birlikte gelen bu fırsat, kişilerde teknik bilgi ve beceri bulunmasını da gerektirmektedir. İnternet sosyal mecrasında Facebook, Youtube, Twitter ve çeşitli blog ortamları, geleneksel medyanın da (gazeteler, dergiler vb.) bu ortamda yer alması nedeniyle kişiler bu farklı rolü kullanmaktadırlar. Günümüzde, bu sosyal medya ortamları; fikir, düşünce, fotoğraf, video ve yazıların paylaşılabildiği gündelik hayatın vazgeçilmezleri arasında yerini almıştır. İnsanlar açısından geçmiş medya ortamına göre, yalnızca tüketici olma anlayışı neredeyse hükümsüz hale gelmiştir.[4]

Avrupa ülkelerinde, bu nedenlerden dolayı; sosyal medya okuryazarlığı eğitimine başlanılmıştır. Sosyal medya okuryazarlığı eğitiminde, öğrencilere sosyal medyanın nasıl kullanılacağı kadar, bu mecrada karşılaşılabilecek olan hakaret veya kişilik haklarına saldırılar ile ilgili eğitimler de verilmektedir. Türkiye'de sosyal medya okuryazarlığı eğitim programı RTÜK tarafından yürütülmektedir. Program kapsamındaki müfredatta yine RTÜK üyeleri tarafından oluşturulan komisyon tarafından değerlendirilmekte ve incelenmektedir.[5] Hâlen seçmeli dersler arasında yer alan eğitimin, ilk, orta ve lise eğitiminde zorunlu ders kapsamına alınması sürekli gündeme getirilmektedir.[6][7] Amerika Birleşik Devletleri'nde 1932 yılından bu yana medya eğitimi öğrencilere verilmektedir.[8]

Sosyal Medya Haberciliği

Sosyal Medyanın yaygın olarak kullanılmaya başladığı alanlardan biri de haber aktarımıdır. Geleneksel gazeteciliğe göre çok daha hızlı haber edinme imkânı sağlayan sosyal medya neredeyse örneğine artık hiç rastlanmayan yurttaş gazeteciliğini yeniden doğurmuştur. Bireyler şahit oldukları olayları sosyal ağlar sayesinde çok kısa sürede binlerce hatta milyonlarca insana ulaştırma şansına sahip. Akıllı telefon teknolojisinin gelişmesiyle birlikte hem haberi İnternet aracılığı ile sosyal ağlarda paylaşmak hem de paylaşılan bilgilere kolayca ulaşmak mümkün olmuştur. Yüksek kalite kamera çözünürlüğüne sahip akıllı telefonlar ile paylaşılan olayların fotoğrafının çekilip haberin daha inandırıcı hale getirilmesi de mümkün. Tüm bu iyimser yaklaşımların yanında sosyal medyada çıkan haberlere inanmak o kadar da kolay değil. Sosyal medya ortamında haber yayınlayan birçok insanın gazeteci olmadığı ve haber etik ilkelerini bilmedikleri unutulmamalıdır. Bu noktada haberi doğrulama gereksinimi doğmaktadır. Sosyal Medya haberlerini doğrulamak için "Doğrulama El Kitabı" adında birde kitap yayınlanmıştır.

Sosyal Medya’nın topluma etkileri

Sosyal medyadan sonra insan hayatında birçok şey değişmeye başladı. Sosyal medyada varolan içerik kullanıcı tarafından oluşturulduğundan yaratıcılık önem kazanmaya başladı ve katılım çağı doğdu. Medya'nın içeriğini üreten ve medyayı izleyen arasındaki katı ayrım ortadan kalktı.[9] Bu oluşuma bağlı olarak değişim hızı arttı. İnsanlar için inovatif olmak ve yeniliklerde başı çekmek önem kazandı. Gerçekler değil fikirler önem kazandı, objektif olmak değil içten olmak önemli hale geldi.

Sosyal medya yeni bir ilişkiler ağı ve iletişim jargonu ortaya çıkardı. Bir müstear ismin arkasına saklanmış olmanın verdiği özgüven bireylere muazzam bir ifade özgürlüğü bahşetmiş, insanlar bilinçaltının derinliklerinde mahsur kalmış duygu ve düşünceleri rahatlıkla ifade edebilir hale getirmiştir. Ancak bunun yanında mahremiyet duygusunu köreltme gibi birtakım olumsuz özelliklerinden de bahsedilmektedir.[10]

Ebeveynlerle çocukları arasındaki iletişim yönü değişti. Ebeveynler şimdiki teknolojik şartlara yakın şartlarda doğan çocuklarının öğrenme hızlarına yetişemedikleri için bazı şeyleri çocuklarından öğrenmeye istekli hale geldiler. Bu öğrenme sonucunda sosyal medyaya daha yatkın hale gelen ebeveynler, çocuklarıyla sanal ortamı paylaşmaya başladılar ve çocuklarının arkadaş çevrelerini de bu yolla daha yakından tanıma olanağına kavuştular.

Sosyal medyanın gelişmesiyle, eğitim alanında yenilikler yapılması zorunlu hale geldi. Web 2.0'a doğan çocukları eğitebilmek için yeni yöntemler oluşturulması ve bu yöntemlerin yeni şeyler öğretmesi gereksinimi doğdu. Sosyal medya ile okullar duvarlar arasında kalmaktan kurtuldu.[11] Eğitimde Web 2.0 ile geliştirilen yeni teknikler kullanılmaya başlandı.[12]

Sosyal medya kullanımında içerik ekleyen her birey eşit olduğundan demokrasi fikrinin insanların kafasına yerleşebilmesi için uygun ortam sağlanmaktadır. Bu sayede sosyal medya platformlarının kullanıcıları özgürce fikirlerini aktarabilme imkânı bulmaktadır. Bu durum, kişilerin İnternette öne sürdükleri düşüncelere, paylaşımlara, tanıdıkları olsun olmasın, diğer kişilerin yaptıkları yorumlar ve geri bildirimlerle bir sosyal etkileşim ortamı ve giderek sanal cemiyetler oluşturmaktadır. Batı dünyasının sürekli olarak teknolojik gelişmeleri demokrasiyi yaygınlaştırıcı araçlar olarak pazarlaması, baskıcı rejimlerin İnternet üzerindeki faaliyetlerini sadece İnternet sitelerini kapatmak veya İnternet sitelerine erişimi yasaklamaktan çıkarıp, sosyal paylaşım sitelerini protestocuları takip etmekten tutun, kendi propaganda sitelerini kurmaya kadar genişleyen bir yelpazede pozisyon almaya yöneltebilmektedir.[13]

Kullanıcının yarattığı içerik, sosyal medyada yayınlanan her içeriğin eninde sonunda halka mal olması ve çıkar grupları tarafından kullanılabilir hale gelmesi sosyal medyanın tartışmalı konularından biri hale gelmektedir. Bunun farkında olmayan insanlar özel hayatlarını sosyal medyada yayınlamaya devam ettikçe “özel hayatın röntgenlenmesinin” sıradan ve kabul edilebilir bir hal alması ve iletişimin bu yeni halinin “kimliksiz kişilikler”i oluşturmakta olduğu sosyal medya kullanımına yönelik en büyük eleştirilerden bazılarıdır.

Bağımlılık ve hastalıklar

Sosyal medya bağımlılığı, sosyal medya ile ilgili bağımlılık türüdür ve görece yeni bir kavramdır. İşini, gücünü, ailesini ve hatta yeme içmesini bile ihmal edecek düzeyde sosyal medya kullanan insanlar bağımlı kabul edilebilir. Ancak bu bağımlılık hâlen dünya genelinde tıbbi açıdan bir hastalık olarak değerlendirilmemektedir.

Günümüzde sosyal medyanın daha aktif olarak kullanılmaya başlanılmasıyla birlikte, yoğunluk kazanan bazı hastalıklar bulunmaktadır. Bunlara sosyal medya hastalıkları adı verilmektedir.[14] İnsanların yanlarından ayırmadıkları cep telefonu, tablet cihazlar bu hastalıklara etken nedenlerdir. Bazı araştırmalara göre teknolojinin bütün faydalarına rağmen, zararlarına da maruz kalınmaktadır. Bunlardan, bazı örnekler aşağıda verilmiştir;[15]

Fare-klavye hastalığı
RSI (tekrarlayıcı gerilme yaralanması)
Hikikomori
Ego sörfü
Blog ifşacılığı
Youtube narsisizmi
Myspace taklitçiliği
Google takibi
Siberhondrik
Photolurking
Wikipedializm
Crackberry
Cheesepodding

Sosyal medya uzmanı

Sosyal medya uzmanı, İnternet teknolojisi ve kültürünün gelişimiyle birlikte ortaya çıkan Sosyal Ağlar kavramı sonrası ticari veya sosyal sorumluluk içerikli projelerin daha geniş hedef kitlelere ulaşabilmesi için Sosyal Medya Kanalları üzerinde haber, duyuru, kampanya duyurusu, ve çeşitli etkinliklerin tanıtımı için kullanılacak reklamların internet kültürüne uygun bir şekilde kısa öz ve internet okurunun fazla zamanını çalmayacak şekilde kısa, net ve anlaşılır olacak şekilde ürün, hizmet veya sosyal sorumluluk içeren konuların algıda seçici kesimlere iletilmesi için çalışanların yaptığı işin genel adıdır. Son dönemde maddi getirisi de göz önünde bulundurulduğunda Türkiye'de en çok aranan meslek olarak tanımlanmaktadır.[16][17]

Sosyal medya platformu

Sosyal medya platformu; bireylerin ortak ilgi alanları, aktiviteler gibi konularda birbirleri ile bağlantı kurarak sosyalleşmelerini sağlayan mobil ve İnternet servislerinin üzerinde çalıştığı platform yazılımıdır. Kullanıcı içeriğinin, kişinin kendisi tarafından yayınlandığı, paylaşıldığı her tür platformun genel adıdır.

Kullanıcıların deneyimlerini İnternet ortamında paylaşmaları, şirketler için fırsatları beraberinde getirmektedir. Platform sağlayıcıların geliştirdiği bir yazılım türü olan Sosyal Medya Platformu (İngilizce: Social Media Platform) da bu noktada önem arz etmektedir.

Sosyal Medya Platformu üzerinde çeşitli bilgi, eğlence, yaşam, hobi, ilgi alanları, mesajlaşma, interaktif, etkinlik, yorum ve içerik paylaşım servisleri geliştirilebilir. Sosyal medya platformları üzerinde sınırsız mobil ve İnternet servisi açılabildiği gibi platform sahibine de tüm servislerinin içeriklerini yönetme imkânı verir. Multimedya içerikler ve galeriler, paylaşıma ve satışa açılır. Platform üzerinde açılan servisler, İnteraktif ve çok kanallı erişim (Wap, Web, SMS&MMS, IM ve Cep uygulamaları) ile uluslararası sosyal medya servislerine entegre olabilir.

Sosyal Medya Platformu üzerinde oluşturulabilecek Dikey (vertical) ve yatay (horizontal) sosyal ağlar, marka ya da sektör bazlı reklam olanağı sağlar. Günümüzde sosyal medya servisleri, markaların en çok tercih ettiği reklam kanalı olma özelliğini taşımaktadır.

Mobil İnternet kullanımının giderek yaygınlaşması da sosyal medya servislerinin giderek mobilize olmasını beraberinde getirmiştir. Sosyal medya servislerinin çoğunun bir mobil uygulaması bulunmaktadır. Geliştirilen uygulamalar, sosyal medya platformlarına kolaylıkla entegre olmaktadır.

Özellikleri
Erişilebilirlik

Sosyal medya içeriğine İnternet aracılığıyla her zaman her yerden erişilir. Platformlar, ilk günden mobil cihazlarla uyumlu geliştirilirler ve e-posta ile güncellenebilirler.

Katılım

Sosyal medya, iletişim kurulan kişilerin geri bildirimde bulunmasını ve gerekli katkılar göstermesini kolaylaştırır. Medya ile izleyicisi arasındaki çizgiyi silikleştirerek, patronajı kullananın hizmetine verir.[18]

Konuşma ve topluluklar

Geleneksel medya daha çok tek yönlü bir iletişim içermektedir. Klasik kitle iletişim araçlarında geri bildirim zordur ve  zaman alır. Buna karşılık sosyal medya bireylere, çift yönlü iletişim, rahat  ve zamanında geri bildirim sunar. Sosyal medya toplulukların ilgili konu veya kişiler üzerinde  hızla oluşmasına ve buna bağlı olarak etkin bir şekilde iletişim kurulmasına izin verir.[18]

Bağlantısallık

Birçok sosyal medya bağlantısaldır. Kullanıcı kolaylığı, reklam veya herhangi bir gerekçeden dolayı diğer sitelere, kaynaklara ve kişilere link verirler.[18]

Programlanabilirlik

Her platformun kendine has ya da belli standartları kullanan bir uygulama geliştirme arayüzü (API) vardır. Bu sayede sürekli bir takım araçlarla, kullanıcılara ek işlevlerin sağlanması mümkün olur.

Ölçeklenebilirlik

Binlerle ifade edilen bu araçların kullanıcı sayısı milyonları bulsa da baştan itibaren pek çok yeni nesil teknolojiyi kullanarak kitlelere hizmet verebilecek kapasitededirler.

Dinamiklik

Sosyal medyanın en önemli özelliği de her şeyin su gibi akıcı, dinamik, sürekli güncelleniyor olmasıdır.

Sosyal medyada propaganda faaliyetleri

Sosyal medya İnternet kullanımının artmasıyla birlikte birçok kuruluşun en büyük propaganda aracı haline gelmiştir. Küreselleşen dünyada ticari markalar, siyasi partiler, sivil toplum örgütleri gibi kuruluşlar sosyal medya ile daha fazla insana ulaşma amacı gütmektedir. Sosyal medyada ikincil kişilerin lehine veya aleyhine birçok propaganda amaçlı paylaşımlar yapılarak sosyal medya kullanıcılarının fikirlerin değiştirilmesi gibi gayelerde vardır.
 

Sosyal medya içeriği, Facebook, Instagram, LinkedIn, Pinterest veya Twitter gibi sosyal ağlar için bireyler veya şirketler tarafından oluşturulan içeriktir. Ayrıca bu listeye YouTube ve TikTok gibi video platformlar, WhatsApp ve Telegram gibi anlık mesajlaşmalar da dahildir. Sosyal medya içeriği, dijital pazarlama, içerikle pazarlama ve sosyal medya pazarlama'ın önemli bileşenidir.[1] Sosyal medya içerikleri son yıllarda satış, ticaret, sosyal aktivite ve propagandalarda önemli araç haline geldi. Sosyal içerik terimi, son zamanlarda sosyal medyanın yükselişi ile ortaya çıktı ve genellikle birisinin yayınladığı veya başkalarıyla paylaştığı herhangi bir şey anlamına gelir. İçerik pazarlaması, işletmelerin veya bireylerin müşterileri veya takipçileri çekmek ve elde tutmak için sosyal medya içeriklerini kullandıkları yöntemlerdir. Bu platformlar, klasik pazarlama önlemlerine göre kullanıcılarla çok daha doğrudan etkileşime izin verdikleri için şirketler için özellikle ilgi çekicidir.[2] Bununla birlikte, tam etkisini gerçekleştirmek için, kullanılan herhangi bir içerik girişiminin de dikkatli bir şekilde hedef kitleye yönelik olması ve sadece başka bir reklam ölçüsü haline gelmesi gerekir.

Sosyal medya ve içerikler de giderek bir bilgi kaynağı olarak hizmet ediyor ve hatta televizyon veya gazete gibi geleneksel medyanın yerini aldı.[3] Dolayısıyla, sosyal medya içeriği bir şirketin genel içerik pazarlama stratejisinde önemli bir rol oynayabilir.

Sosyal medya içeriği, şirketlere çok sayıda pazarlama olanağı sunar. Sosyal medya aracılığıyla pazarlama, küçük işletmelerin hedef kitlelerine ulaşmak ve zaman içinde satışlarını artırmak için kullanabilecekleri en çok yönlü ve uygun maliyetli stratejilerden biridir. Bu nedenle pazarlamacıların% 97'si kitlelerine ulaşmak için sosyal medyayı kullanıyor.[4] Olası satış yaratma araçları (OptinMonster, Audiense, Tweepi), alıcı persona araçları (Socedo, Socialbakers), güvenlik araçları (ZeroFOX, LastPass), analitik araçlar (Followerwonk, Agora Pulse, CrowdBooster, Twitter Analizi, Facebook Analizi, Analisa.io), içerik oluşturma araçları (Tailwind, Revive Old Posts, BuzzSumo, Tagboard), grafik araçları (Visage, Canva, Animoto), izleme ve paylaşım araçları (Sprout Social, SocialOomph, Brand24), içerik iyileştirme araçları (Tampon, MeetEdgar, Hootsuite, IFTTT, Oktopost, Everypost, SocialFlow), haber filtreleme araçları (Feedly, Bitly, Influential) en popüler sosyal medya pazarlama araçlarıdır.[5]

Kaynakça

^ https://contentmarketinginstitute.com/2021/02/best-social-media-tools-top-marketers/
^ https://www.textbroker.com/social-media-content
^ https://shanebarker.com/blog/social-media-marketing-tools/amp/
^ https://biteable.com/blog/social-media-marketing-tools/
^ https://optinmonster.com/23-tools-that-will-take-your-social-media-marketing-to-the-next-level/

Ayrıca bakınız

e-pazarlama
Elektronik ticaret
Görsel pazarlama
Tıklama başına maliyet
Mobil pazarlama
İnteraktif pazarlama
Nöropazarlama
Makale pazarlama
Neden ilişkili pazarlama
Politik pazarlama

Yeni medya (yeni ortamlar, yeni araçlar, yeni mecralar), bilgisayarların işlem gücü olmadan oluşturulamayacak veya kullanılamayacak olan ortamlara denir. Genellikle dijital olup kullanıcısına veya hedef kitlesine etkileşim olanağı sağlar.

Yeni medyaya örnek olarak internet, web siteleri, video oyunları, CD-ROM ve DVD'ler sayılabilir. Dijital etkileşimi etkin kılan teknoloji ile birleştirilmedilerse, yeni medya televizyon programlarını, dergileri, kitapları ya da kâğıt üzerine yayınları içermez. Örnekler: Vikipedi, çevrimiçi ansiklopedi, internet ortamındaki dijital belgeler, görüntü ve videolar, web bağlantıları ve bir editor topluluğunun yaratıcı katkısı, kullanıcıların etkileşimli geri bildirimleri ya da bağışcı grubunun yardımlarının bir araya geldiği yerler. Facebook da çoğu kullanıcının aynı zamanda katılımcı olarak yer aldığı sosyal medya örneğidir.

Yeni medya olarak sayılabilecek ortamlar tartışmalı da olsa aşağıdakiler çoğunlukla bu terime dahil edilir:

Bilgisayar oyunları
Sanal gerçeklik ortamları
Multimedya (Çok ortamlı; Ses, Video, İnteraktif platformlar, Animasyon, Metin vb) CD-ROM'lar gibi...
Yazılım
Web siteleri (blog'lar, wiki'ler de dahil olmak üzere)
Elektronik posta
Elektronik kiosklar
İnteraktif televizyon
Mobil medya
Podcast
Hypertext edebiyatı
Blog

Tarihi

1960'larda, programlama ve radikal sanat daha güçlü bir şekilde gelişmeye başladı. 1980'lerin sonu ile 1990'ların başında, sosyal değişim ve bilgisayar tasarımı ardında paralel farklı bir bağlantı olduğu fark edildi. Aralarında nedensel bir ilişki olmasa da, içerik olarak Soğuk Savaş ve web tasarımı aynı zamanda gelişti.

1980'lere kadar medya iletişimi temelde yazılı, analog modellere bağlıydı, televizyon ve radyo gibi. Son yirmi beş yılda, medya iletişiminde hızlı değişimler izlendi ve internet, video oyunları gibi dijital teknolojiler de kullanılmaya başlandı bu alanda. Ama, bunlar yeni medyanın sadece küçük bir kısmı.

W. Russell Neuman yeni medyanın;

Coğrafi anlamda uzaklığın anlamını değiştirdiğini
İletişimin sağlanmasında büyük bir artışı sağladığını
İletişimin hızının arttırılmasını mümkün kıldığını
İnteraktif iletişimi güçlendirdiğini
Önceden ayrı ve bağlantı kurulamayan iletişimin farklı formlarının oluşmasında katkı sağladığını ileri sürer.

Sonuç olarak, Douglas Kellner ve James Bohman gibi eğitimciler tarafından yeni medyanın demokratik ve postmodern bir atmosferi güçlendirdiğini iddia edilmektedir.

Globalleşme ve yeni medya

Yeni medyanın gelişimi Web 2.0 ile başlayarak tüm dünyadaki insanlar arasındaki iletişimi arttırdı. Bu insanlara kendilerini bloglar, websiteleri, fotoğraflar aracılığı ile ifade etmelerine izin verdi.

osyal Medya Pazarlama (İngilizce: Social Media Marketing-SMM), sosyal medya siteleri aracılığıyla trafik kazanma ve dikkat çekme işlemiyle ilgilidir.[1]

Sosyal medya pazarlama araçları

Sosyal medya takip
Sosyal İmleme ve Etiketleme
Sosyal Raporlama
Sosyal CRM
Blog Pazarlama

Ayrıca bakınız

Sosyal medya optimizasyonu
Web 2.0
İnternet ünlüsü

Sosyal ağ kavramını ilk kez 1954 yılında Barnes, kişinin çevredeki diğer insanlarla olan ilişkilerini tanımlamak amacıyla kullanmıştır. İnternet ortamında, kullanıcıların kendilerini tanımlayarak her kültürden farklı kullanıcı ile iletişime geçtiği, bunun yanında normal sosyal yaşamda kullanılan jest ve mimik hareketlerini simgeleyen sembollerle duygu ve düşüncelerini sanal olarak ifade ettiği, bu şekilde sosyal iletişim kurduğu ortamlar “sosyal ağ” olarak tanımlanmaktadır. Bugün sosyal ağlar dediğimizde en büyük örnek olarak karşımıza Facebook, Instagram, Twitter ve LinkedIN gibi web siteleri çıkmaktadır.[1]

Sosyal ağlar, bireyleri internet üzerinde toplum yaşamı içinde kendilerini tanımlayarak yine insanlara internet iletişim metodları ile iletişime geçmek için ve aynı zamanda normal sosyal yaşamda yapılan çeşitli jestleri simgeleyen sembolik hareketleri göstererek insanların yarattığı sanal ortamdaki sosyal iletişim kurmaya yarayan ağlara verilen genel isim olup, sosyal ağ giderek yayılmakta ve kullanımı bireyler, toplumlar için gerekli hale gelmektedir. Medyaya ve çeşitli iletişim kaynaklarına bakıldığında sosyal ağlar kullanılarak bazı isyanların, iç savaşların, devrimlerin vb. olayların ilk adımlarının gerçekleştirildiği görülmektedir.[2]

Sosyal ağ sitelerinin büyük bir kısmı belirli bir amaç üzerine kurulmuştur. Örneğin Facebook’un asıl amacı sizin gerçek hayatta tanımış olduğunuz kişilerle etkileşime geçmenizi sağlamaktır. LinkedIN’in amacıysa profesyonel iş ağı olarak size iş dünyası ve proje bazlı bir sosyal ağ deneyimi sunmaktadır.

Günümüzde bazı popüler sosyal ağ siteleri şunlardır:

Facebook – Tanıdığınız kişilerle iletişime geçebileceğiniz sosyal ağ sitesidir.
Pinterest – Görüntü paylaşımı özellikli, her türlü görselin paylaşıldığı ve pano sistemiyle çalışan bir sosyal ağ platformudur.
Instagram – Fotoğraf bazlı paylaşımda bulunabilmeniz için meydana getirilmiş sosyal ağ sitesidir.
Tumblr – Hem kişisel blog hem de blogcuların içerisinde yer aldığı yaratıcı bir sosyal ağ projesidir.
Twitter – Etkileşimlere girebileceğiniz ve tüm ünlülerle etkileşimde bulunabileceğiniz sosyal ağ sitesidir.
YouTube – Sosyal video paylaşım ve etkileşim platformudur.[3]

İçindekiler

1 Sosyal ağ kullanımı

1.1 Sosyal ağ kullanımının etkileri

2 Sosyal ağ bağımlılığı
3 Sosyal ağ analizi
4 Kaynakça ve atıflar
5 Dış bağlantılar

Sosyal ağ kullanımı

Sosyal ağ kullanımı uyum sürecini tamamlamış ve oldukça yüksek penetrasyon oranlarına ulaşmış günümüzdeki önemli olgulardandır. Bu ağların ortaya çıktığı günden itibaren en önemli kitlesini öğrenciler oluşturmaktadır. Sosyal ağların kullanım devamlılığına yönelik çeşitli araştırmalar oldukça geniş bir çerçevede gerçekleştirilmektedir. Günümüzde ağ ve bilgisayar teknolojilerindeki gelişmeler sonucunda ortaya çıkan yeni platformlar, etkileşim özellikleri ve kullanım kolaylıklarıyla kullanıcıları, eski teknolojilere oranla daha fazla kontrol altına almıştır. Bu yeni teknolojilerin benimsenme ve yaygınlaşma hızı, nasıl kullanılacağı konusundaki bilgiden daha yüksek olmuştur.

Sosyal ağlar, ortak ilgi alanlarına ve amaçlara sahip kişilerin bilgi ve enformasyon paylaşımında ve sosyal etkileşimlerde bulunabildikleri çevrimiçi platformlardır. Ayrıca bu topluluklar birer enformasyon desteği olarak da değerlendirilmektedir. İnternet, zengin ve geniş çaplı bilgi sağlayan yapısıyla sosyal ağların temelini oluşturmaktadır. Bu bilgiler sağlıktan, “finansa, eğitim, ulaşım ve bakım hizmetlerine” kadar birçok boyutu kapsamaktadır.[4] Sosyal ağlar bireylere içerikle etkileşime girme olanağı sağlar. Bunun yanında kullanıcılar, kişilerle de etkileşime girebilmektedir. Kullanıcılar arasında “anlık mesajlaşma, e-posta, chat odaları ve diğer bazı internet uygulamaları” ile etkileşim sağlanabilmektedir.[5] Bu sayede, sosyal kazanım için önemli platformlar olmaktadırlar. Kullanıcılar bu sosyal ağlarda bilgi paylaşırken bazı niyetlere sahip olabilir. Bu niyetler “ortak amaçlar için diğerleriyle iş birliği sağlamak, bilgi elde etmek veya öğrenme amaçlı faydalar elde etmek, diğerleriyle ilişkiler inşa etmek” ve benzeri niyetlerdir. İnsanların sosyal ağlarda bilgi paylaşmalarının nedenleri arasında insan olmanın gereği “sosyal gereksinimlerini tatmin etmek, arkadaşlarla bağlantıda kalabilmek, ilginç şeylerin sosyal ağlarda görünmesini sağlamak ve yardım arayışı” gibi birçok farklı başlık da sayılabilir.[6]

Kullanıcılar görseller, profil bilgileri veya duvar içerikleri gibi çeşitli paylaşımlarla öz sunum amaçlarını gerçekleştirebilmektedir.[7] Günümüzdeki sosyal ağ platformlarında kullanıcılar seçtikleri ve paylaştıkları görsellerle çevrimiçi profillerini oluşturmaktadırlar.[8] Bu noktada kriter olarak iyi görünme isteği ortaya çıkmaktadır. Kullanıcılar daha çekici, çevresi tarafından daha onay alabilecekleri, bulundukları sosyal gruplarda onları destekleyici olabilecek, kabullerini arttırabilecek görselleri seçmektedirler.[9][10]

Sosyal ağ kullanımının etkileri

Sosyal medya platformlarının hızlı yükselişi, sosyal ilişkilerimizin normal biçiminde olduğu gibi, sunma ve algılama biçimimizde de bir değişikliğe yol açmıştır. Sosyal medya ortamı, günlük yaşamda duygularını dile getiremeyen ya da dikkat çekmek isteyen kişilerin duygu durumlarını yansıtmaya yönelik paylaşımlar yapabildiği bir alan haline gelmiştir. Bireyler günlük hayatta kendilerini ifade etmekte zorlanırken sosyal medya ortamları sayesinde istedikleri an, istedikleri şekilde kendilerini ifade edebildiklerini düşünmektedirler.[11] Bu gibi durumlar, sosyal medya kullanımı ile kişilik özellikleri arasındaki ilişkiyi araştırmaya olan ilgiyi arttırmıştır. Ayrıca bu platformların yükselişi ile, paylaşımları ile dikkat çeken, takipçileri üzerinde etki sahibi olan ve influencer olarak adlandırılan kişiler ortaya çıkmış ve farklı platformlarda kullanıcıları etkilemeye başlamıştır.[12]

Takip edilen hesaplar ve kişiler, bireylerin adeta yaşamlarının bir parçası haline gelmiştir. Sosyal medyanın, günlük yaşam pratiklerinin bir parçası haline gelmesi ile, toplumsal yaşam üzerinde dönüştürücü bir rol oynadığı da görülmekte; hem yeni bir iletişim şekli kurulmasını sağlamakta hem de bununla beraber kültürel sosyal hatta psikolojik etkileri de beraberinde getirdiği göz önünde bulundurulması gerektiği belirtilmektedir.[13]

Sosyal ağ bağımlılığı

Mobil teknolojinin beraberinde getirdiği "mobil sosyal ağ bağımlılığı".

Tıpkı diğer bağımlılık türleri gibi (oyun bağımlılığı, alışveriş bağımlılığı, alkol bağımlılığı, madde bağımlılığı, internet bağımlılığı) sosyal ağ bağımlılığı da psikolojik bir sorun olarak görülmekte ve ele alınmaktadır. Sosyal ağ bağımlılığının, diğer bağımlılık türlerinde olduğu gibi kişileri birçok açıdan olumsuz yönde etkilediği ve gündelik yaşam düzeni üzerinde de olumsuz etkileri olduğu görülmektedir. Literatürdeki çalışmalar incelendiğinde, sosyal medya bağımlılığı ile ilgili konuların farklı açılardan incelendiği görülmektedir.

Sosyal ağ bağımlılığının “az ve kalitesiz uyku, aşırı zihinsel meşguliyet, kullanımı kontrol etme veya limit koyma hakkındaki tekrarlayan düşünceler, erişim isteğini önlemede başarısızlık, internette her seferinde daha fazla vakit geçirmek, erişimde değilken arzulamak, gerçek hayat etkinliklerinde azalma, akademik performansın daha da kötüye gitmesi ve ilişki problemleri” gibi etkileri göze çarpmaktadır. Aynı zamanda sosyal ağ bağımlılığı dikkat edilmediği ve önlem alınmadığında birtakım psikolojik sorunlara yol açtığı gibi fizyolojik sorunlara da yol açmaktadır.[14]

Sosyal ağ analizi

Sosyal ağ bileşenleri

Sosyal ağların geçmişi, insanlığın ilk yıllarına kadar gitmektedir. Ancak ağ düşüncesinin sosyal yapılarda farklı bir yaklaşım olarak ortaya çıkması 1930’larda gerçekleşmiştir. Moreno, sosyal etkileşimin biçimsel özelliklerini göstermek ve oluşan sosyal ilişkilerin yapısını araştırmak için “sosyometri”yi geliştirmiştir. Sosyometri ile kişilerarası bağlantıları görselleştirmek için kişiler; noktayla, bağlantılar da noktalar arasındaki çizgi olarak ifade edilmiştir. Bu şekildeki gösterime “sosyogram” denilmektedir.[15]

Böylece, bir grup insanın ilişkilerini açıklayan matris, çizgilerle bağlı noktaların bir grafiğine dönüştürülmektedir.

Sosyal ağ analizinde kullanılan birkaç temel kavram vardır. Bu kavramlar; aktör, ilişkisel bağ, ikili (dyad), üçlü (triad), alt grup veya klik, grup, ilişki ve ağ kavramlarıdır. Aşağıda bu anahtar kavramlardan bazıları tanımlanmıştır;

Aktör: Sosyal varlıklar aktör olarak adlandırılır. Aktörler bireysel, kurumsal veya toplu sosyal birimlerdir. Aktörlere örnek olarak; bir gruptaki insanlar, bir şirket içindeki bölümler, bir şehirdeki kamu hizmeti kuruluşları veya dünyadaki ulus devletler verilebilir.

Bağ: Aktörler, birbirine sosyal bağlarla bağlıdır. Bağların kapsamı ve türü oldukça geniş olabilir. Bir bağın tanımlayıcı özelliği, iki aktör arasında bir bağlantı oluşturmasıdır.

Derece, İç Basamak ve Dış Basamak merkezileri

Düğüm ve Kenar: Bir grafikteki en temel yapı taşı düğümler, diğer temel yapı taşı da kenarlardır. Bir grafikte aktörleri düğümler temsil eder. Düğümler arasındaki bağı da kenarlar temsil eder. Kenar, grafikte düğümler arasındaki çizgiye denir.[16]

Boyut/Büyüklük: Ağdaki aktörlerin sayısıdır.

Simetri/Karşılıklılık: İlişkinin iki yönlü olduğu durumdur. A’nın B ile, B’nin de A ile bağı olduğu anlamına gelir.

Bileşen: Ağ aktörlerinin ve bağlantılarının alt kümesidir. Bileşendeki tüm aktörler, doğrudan ya da dolaylı olarak birbirine bağlıdır ve bileşen dışındaki düğümlerle hiçbir bağlantıları bulunmamaktadır.[17]

Sosyal medya optimizasyonu. Kurumların ve bireylerin sosyal ağ profillerini profesyonelleştirerek belirli içerik yerleşim ve paylaşımıyla hedeflenen sitelere trafik yönlendirmeyi amaçlayan stratejik çalışmadır. İnternet üzerindeki görünürlüğün arttırılmasında kullanılan bir yöntemdir. Konu hakkındaki anahtar kelimeler kullanılarak hazırlanır böylece potansiyel araştırmacılar ürün ve hizmetlere kolaylıkla ulaşabilirler.

Ayrıca bakınız

Arama motoru optimizasyonu
Arama motoru pazarlama
Sosyal medya pazarlama

WhatsApp Messenger, akıllı telefonlar için geliştirilen, platformlar arası çalışma özelliğine sahip bir anlık mesajlaşma ve arama veya haberleşme uygulamasıdır. Android, BlackBerry, iPhone, Windows Phone ve Nokia telefonlarıyla uyumlu olan uygulama; 2G, 3G, 4G ya da Wi-Fi İnternet bağlantısı aracılığıyla kullanıcıların birbirlerine fotoğraf, video, ücretsiz arama, sesli ve yazılı mesaj ve belge göndermesini sağlar. Aynı adı taşıyan şirket, eski Yahoo! çalışanları olan Biran Acton ve Jan Koum tarafından ABD'de, Kaliforniya eyaletindeki Santa Clara kentinde kurulmuştur.

Kısa zamanda büyük bir popülariteye kavuşan WhatsApp Messenger üzerinden gerçekleşen iletişim trafiği, Ağustos 2012'den Ocak 2013'e kadar %75 oranında artarak 2012 yılında toplamda %500'e ulaşmıştır. Dünyada kayıtlı kullanıcı sayısı en yüksek olan siber hizmetler arasındadır.

19 Şubat 2014 yılında Meta, Inc. tarafından 4 milyar USD nakit para, 12 milyar USD hisse senedi ve 3 milyar USD sınırlandırılmış hisse senedi olmak üzere toplamda 19 milyar USD karşılığında satın alınmıştır.[2] Bu satın alma işleminin bazı kişisel hakları ve bilgi mahremiyetini savunan gruplar tarafından durdurulması istenmiştir.[3] Mark Zuckerberg yaptığı açıklama ile WhatsApp'ın 1 milyar kullanıcıya ulaştığını açıklamıştır.[4][5]

İçindekiler

1 Tarihi
2 Platform desteği

2.1 WhatsApp Web

3 Ücretlendirme
4 Teknik özellikler

4.1 Uçtan uca şifreleme
4.2 WhatsApp Ödemeleri
4.3 WhatsApp Kripto Para Birimi

5 Güvenilirlik
6 Dış bağlantılar
7 Kaynakça

Tarihi

24 Ocak 2009 yılında Jan Koum, Kaliforniya'da WhatsApp'ı kurdu. Koum anında WhatsApp adını seçti, çünkü kulağa "naber" (what's up) gibi geldi ve bir hafta sonra doğum günü olan 24 Şubat 2009'da Kaliforniya'da WhatsApp Inc.'i kurdu.[6] Ağustos'ta ise WhatsApp 2.0, iPhone için App Store'da yayınlandı. Ekim'de diğer kurucu Brian Acton beş eski Yahoo! arkadaşlarını 250.000 $ yatırması ve kurucu ortak statüsü kazanması için ikna etti.[7] Aralık ayında ilk foto ve video dosyaları gönderme özelliği eklendi. 2010 yılında ilk grup özellikleri eklendi. Ağustos 2010 yılından mesajlaşma Android sisteminde bulundu. 2012 Ağustos ayında WhatsApp destek personeli, mesajların iOS ve Android için WhatsApp yazılımının "en son sürümünde" şifrelendiğini duyurdu. 2013 Ağustos ayında WhatsApp sesli mesajlaşmayı tanıttı.

Kasım 2014 yılında WhatsApp, mesajları alıcılar tarafından okunduğunda gönderenleri uyaran "Okundu" adlı bir 2 mavi tik özelliğini sundu. Bir hafta içinde WhatsApp, kullanıcıların bu özelliği devre dışı bırakmasına olanak tanıyan bir güncelleme sundu. Mart 2015 yılında iki hesap arasında sesli aramalar eklendi. Ocak 2016 yılında Jan Koum, WhatsApp'ın kullanıcılarından yıllık 1 $ abonelik ücreti talep etmeyeceğini duyurdu. Mart ayında WhatsApp, başlangıçta kullanıcıların PDF dosyalarını kişileriyle paylaşmasına izin veren belge paylaşım özelliğini sundu. 10 Mayıs'ta WhatsApp, hem Windows hem de Mac işletim sistemleri için tanıtıldı. Kasım 2016 yılında iki hesap arasında video görüşmeleri, Temmuz 2018 yılında 4 adede kadar hesaplar için grup sesli ve görüntülü görüşmeleri eklendi.[8] 25 Ekim 2018'de WhatsApp, Çıkartmalar için destek verdiğini duyurdu.

24 Şubat 2017 yılında WhatsApp daha büyük yenilik yaptı. Snapchat özelliği olan "Hikayeler"in uygulanmasına başlatıldı. Kullanıcılar filtre ve eklemeler kullanarak 24 saat bir süre içinde görüntülenebilen resim, video, müzik, link ve yazı paylaşarak durumlarını güncelleyebildiler.[9] Bu özellik ilk önce 2 Ağustos 2016 yılında Instagram, Mart 2017 yılında Facebook tarafından kullanılmaya başlandı. Ekim 2017 yılında konum paylaşmak özelliği eklendi.

Ocak 2018'de WhatsApp, küçük işletmelerde kullanım için WhatsApp Business'ı başlattı.[10] 2020'nin başlarında WhatsApp, iPhone ve Android cihazlar için "gece modunu" başlattı.[11]

Ekim 2020'de Whatsapp, kullanıcıların hem bireyleri hem de grup sohbetlerini sonsuza kadar sessize almasına olanak tanıyan bir özelliği kullanıma sundu. Sohbeti sessize alma ayarları "8 saat", "1 hafta" ve "Her zaman" seçeneklerini gösteriyor. 'Her Zaman' seçeneği, başlangıçta ayarların bir parçası olan '1 yıl' seçeneğinin yerini aldı.[12]

Ocak 2021'de WhatsApp, kullanıcıların 8 Şubat 2021'e kadar kabul etmek zorunda kalacağı yeni bir Gizlilik Politikası duyurdu. Yeni politika, WhatsApp'ın ana şirketi Facebook ile veri paylaşmasına izin verecektir. Yeni politika, GDPR (Genel Veri Koruma Yönetmeliği) ilkelerini ihlal ettiğinden AB'de geçerli değildir.[13] Facebook veri paylaşımı ve netlik eksikliği konusunda bir geri dönüşle karşı karşıya kalan WhatsApp, güncellemeyi 15 Mayıs 2021'e erteledi. 1 Mart 2021'de WhatsApp, İran, Brezilya ve Endonezya'da üçüncü taraf animasyonlu çıkartmalar için destek sunmaya başladı. 24 Mart 2021'de WhatsApp dünya çapında üçüncü taraf animasyonlu çıkartmaları piyasaya sürdü. 25 Mayıs 2021 yılında WhatsApp, sesli mesajlara oynatma hızı özelliğini getirdi. Bu yeni özellik sayesinde WhatsApp kullanıcıları sesli mesajların hızını 1,5x ve 2x oranında artırabildi.[14]

Temmuz 2021'de WhatsApp, sıkıştırılmamış görüntülerin ve videoların 3 seçenekte gönderilmesini destekleyen bir Android beta sürümü güncellemesinin geliştirildiğini duyurdu: Otomatik, En İyi Kalite ve Veri Tasarrufu.[15] Aynı ay, Android beta, Facebook'un bulutunda depolanan bulut yedeklemeleri için uçtan uca şifrelemeyi etkinleştirdi. Yedekleme, bir parola ve 64 haneli kurtarma anahtarı ile kilitlenir ve bunlar olmadan erişilemez. Şirket ayrıca, kullanıcıların telefon oturumlarını etkin tutmadan masaüstü cihazlarında WhatsApp'ı başlatmasına olanak tanıyan çoklu cihaz desteğini de test ediyor.[16]

4 Ekim 2021'de Facebook, 2008'den bu yana en büyük kesintisini yaşadı. 2021 Facebook kesintisi, Instagram ve WhatsApp gibi Facebook'a ait diğer platformları da etkiledi. Güvenlik uzmanları, sorunun muhtemelen DNS ile ilgili olduğunu belirledi.[17]

Kasım 2021'de WhatsApp mesajlara tepki verme ve verilen tepkileri görüntüleme özelliğini sunacağını bildirdi. Ayrıca WhatsApp uygulamasının 2.2147.4 numaralı Beta sürümünde mesajları herkesten silme süresi 1 saat 8 dakika 16 saniyeden daha uzun süreye çıkardı.

Aralık 2021'de WhatsApp'ın, kullanıcıların uygulamada "Son Görülme" adı verilen çevrimiçi durumlarını insanlardan gizlemeye başladığı bildirildi. Seçenek varsayılan olarak ayarlanmıştır ancak tüm kişilerin bir kullanıcının çevrimiçi durumunu görmesine izin verecek şekilde değiştirilebilir.[18] Ayrıca, daha uygun arayüze ek olarak, kullanıcıların sesli mesaj göndermeden önce onu dinleyebilecekleri özellik sunuldu.

Platform desteği

Beta aşamasında aylar sonra, WhatsApp'ın resmi ilk sürümü Kasım 2009'da yalnızca iPhone için App Store'da piyasaya sürüldü. Ocak 2010'da BlackBerry akıllı telefon desteği eklendi. Daha sonra Mayıs 2010'da Symbian için ve Ağustos 2010'da Android için destek geldi. Ağustos 2011'de, Nokia'nın Seri 40 için bir beta desteği eklendi. Bir ay sonra Windows Phone desteği, ardından Mart 2013'te BlackBerry 10 eklendi.[19] Nisan 2015'te Samsung'un Tizen desteği eklendi.[20] WhatsApp'ı çalıştırabilen en eski cihaz, Mart 2007'de piyasaya sürülen Symbian tabanlı Nokia N95 idi (2017 yılında destek kesildi). Ağustos 2014'te WhatsApp, Android Wear akıllı saatler için destek ekleyen bir Android güncellemesi yayınladı.[21]

26 Şubat 2016'da WhatsApp yıl sonuna kadar, BlackBerry (BlackBerry 10 dahil), Seri 40 ve Symbian S60'ın yanı sıra Android (2.2), Windows Phone (7.0) ve iOS'un (6) eski sürümleri için desteğini sonlandıracağını duyurdu. BlackBerry, Seri 40 ve Symbian desteği daha sonra 30 Haziran 2017'ye kadar uzatıldı. Haziran 2017'de BlackBerry ve Series 40 desteği bir kez daha 2017'nin sonuna kadar uzatılırken Symbian kesildi.

BlackBerry, daha eski Windows Phone (sürüm 8.0) ve daha eski iOS (sürüm 6) cihazlar için destek 1 Ocak 2018'de kaldırıldı, ancak Nokia Seri 40 için Aralık 2018'e uzatıldı. Temmuz 2018'de WhatsApp'ın yakında KaiOS özellikli telefonlar için kullanıma sunulacağı açıklandı.

Ekim 2019'da WhatsApp, Android kullanıcıları için resmi olarak yeni bir parmak izi kilitleme özelliği başlattı.[22]

WhatsApp Web

10 Mayıs 2016'da mesajlaşma hizmeti hem Microsoft Windows hem de macOS işletim sistemleri için tanıtıldı. WhatsApp Web formatına benzer şekilde, bir kullanıcının mobil cihazı ile senkronize edilecek olan uygulama, web sitesinden indirilebilir. Windows 8, OS X 10.10 (OS X Yosemite) ve üzeri işletim sistemi sürümlerini destekler. Kullanıcılar, tarayıcıları üzerinden web.whatsapp.com adresine gittikten sonra WhatsApp uygulamasına gidip Menü'den Web WhatsApp'a girip ekrandaki QR kodu telefona okutmaları halinde bilgisayar üzerinden WhatsApp'ta oturum açıp sohbeti daha kolay ve hızlı bir hale getirmiş oluyorlar.[23]

WhatsApp Web ilk kullanıma sunulduğunda sadece Google Chrome tarayıcısında çalışırken ardından gelen güncellemeler ile Mozilla Firefox ve Opera tarayıcılarında da çalışabilir duruma getirilmiştir.[24]

2019'da iPad desteğinin geleceğine dair bir hikâye dolaştı. Ancak Mart 2020 itibarıyla WhatsApp, Apple iPad'de çalışmamaktadır. WhatsApp iOS sayfasından (Mart 2020'de erişildi) bilgi yayınlandı: "WhatsApp bir telefon uygulamasıdır, bu nedenle iPod ve iPad desteklenen cihazlar değildir."

Ücretlendirme

WhatsApp, kullanıcılarına ücretsiz anlık mesajlaşma ve sesli ve görüntülü görüşme imkânı sunmaktadır. Uygulama, tüm platformlarda reklamsız kullanılmaktadır.[25]

Teknik özellikler

WhatsApp, açık standartlı Genişletilebilir Mesajlaşma ve Durum Protokolünün (XMPP) özelleştirilmiş bir sürümünü kullanır. Kurulumun ardından, kullanıcının telefon numarasını kullanıcı adı olarak kullanarak bir kullanıcı hesabı oluşturur (Jabber ID: [telefon numarası]@s.whatsapp.net). WhatsApp yazılımı, kişileri kullanıcının WhatsApp kişi listesine otomatik olarak eklemek için cihazın adres defterindeki tüm telefon numaralarını WhatsApp kullanıcılarının merkezi veritabanıyla otomatik olarak karşılaştırır. Daha önce Android ve Nokia Seri 40 sürümleri, şifre olarak telefonun IMEI'sinin MD5 karmasını, ters çevrilmiş bir sürümünü kullanıyordu.[26] iOS sürümü, telefonun IMEI yerine Wi-Fi MAC adresini kullandı. 2012 güncellemesi artık sunucu tarafında rastgele bir şifre oluşturuyor.

Şubat 2015'te WhatsApp sesli arama özelliğini kullanıma sundu.[27] Bu, WhatsApp'ın kullanıcı popülasyonunun tamamen farklı bir kesimini çekmesine yardımcı oldu. WhatsApp'ın ses codec'i Opus'tur. Bu, değiştirilmiş ayrık kosinüs dönüşümü (MDCT) ve doğrusal tahmine dayalı kodlama (LPC) ses sıkıştırma algoritmalarını kullanır. WhatsApp, Opus'u 8–16 kHz örnekleme oranlarında kullanır.[28] 14 Kasım 2016'da Whatsapp, Android, iPhone ve Windows Phone cihazlarındaki kullanıcılar için bir görüntülü arama özelliği ekledi.[29]

Kasım 2017'de Whatsapp, kullanıcılarının yanlışlıkla gönderilen mesajları 7 dakikalık bir zaman diliminde silmesine izin verecek yeni bir özellik yayınladı.

Multimedya mesajları, bir HTTP sunucusuna gönderilmek üzere görüntü, ses veya video yüklenerek gönderilir. Daha sonra Base64 ile kodlanmış küçük resmiyle birlikte içeriğe bir bağlantı gönderilir.

WhatsApp, iki kullanıcı arasında mesaj alışverişi için bir "sakla ve ilet" mekanizması izler. Bir kullanıcı mesaj gönderdiğinde, önce saklandığı WhatsApp sunucusuna gider. Ardından sunucu, alıcıdan mesajın alındığını onaylamasını tekrar tekrar ister. Mesaj onaylanır onaylanmaz sunucu mesajı bırakır. WhatsApp sunucusu, mesajı teslim edilmediğinde veritabanında yalnızca 30 gün boyunca tutar.

Uçtan uca şifreleme

18 Kasım 2014'te Open Whisper Systems, WhatsApp ile ortaklığını duyurdu. Bu, Signal'de kullanılan şifreleme protokolünü her WhatsApp istemci platformuna dahil ederek uçtan uca şifreleme sağlar.[30] Open Whisper Systems, protokolü Android için en son WhatsApp istemcisine zaten dahil ettiklerini ve diğer istemciler, grup/medya mesajları ve anahtar doğrulama desteğinin kısa süre sonra geleceğini söyledi.

5 Nisan 2016'da WhatsApp ve Open Whisper Systems, WhatsApp'taki "her iletişim biçimine" uçtan uca şifreleme eklemeyi bitirdiklerini ve kullanıcıların artık birbirlerinin anahtarlarını doğrulayabileceklerini duyurdu. Kullanıcılara ayrıca, bir muhabirin anahtarı değiştiğinde haberdar olmak için ilk kullanımda güven mekanizmasını etkinleştirme seçeneği de verildi. Beyaz kitap'a göre, WhatsApp mesajları Signal Protokolü ile şifreleniyor.[31] WhatsApp aramaları SRTP ile şifrelenir ve tüm istemci-sunucu iletişimleri "ayrı bir şifreli kanal içinde katmanlanır". WhatsApp tarafından kullanılan Signal Protocol kitaplığı açık kaynaklıdır ve GPLv3 lisansı altında yayınlanır.

WhatsApp Ödemeleri

WhatsApp Pay, şu anda yalnızca Hindistan'da kullanılabilen eşler arası para transferi özelliğidir. WhatsApp, kullanıcıların Birleşik Ödemeler Arayüzü'nü (UPI) kullanarak uygulama içi ödemeler ve para transferleri yapmasına izin vermek için Temmuz 2017'de Hindistan Ulusal Ödemeler Kurumu'ndan (NPCI) izin aldı.

WhatsApp Kripto Para Birimi

Haziran 2019'da Facebook, kripto para projesi hazırladığını ve projenin adının Libra (sonradan Diem) olacağını resmen duyurdu. Projenin, eski PayPal başkanı David A. Marcus yönetimindeki 50'den fazla mühendisi kapsadığı bildirildi. Şirket, ayrıca Facebook ve WhatsApp'a entegre edilecek "Calibra" adlı bir dijital cüzdan planladı.[32] Calibra, Mayıs 2020'de Novi olarak yeniden markalandı ve Libra, Aralık 2020'de Diem olarak yeniden markalandı.

Güvenilirlik

6 Nisan 2016 itibarıyla WhatsApp uygulamasının son sürümü Electronic Frontier Foundation'ın karşılaştırma çalışmasında aranan 7 güvenilirlik özelliğinden sadece 1 tanesini içermediği tespit edilmiştir.[33][34] İçerdiği puan kazandıran 6 ve kaybettiren 1 özellik sırasıyla şunlardır:

(+) iletilerin iletişim sırasında şifreleniyor olmaları,
(+) yazılımın yakın bir geçmişte kaynak denetiminin yapılmış olması,
(+) iletilerin hizmet veren örgütten hiç kimsenin ulaşamayacağı bir şifre ile kodlanıyor olması,
(+) kullanıcıların karşı tarafın kimliğini otomatik doğrulayabilmeleri,
(+) şifre çalınması durumunda buna rağmen eski iletilerin güvende olmaları,
(+) güvenilirlik düzeneği tasarımının yeterince belgelenmiş olması,
(-) yazılımın bağımsız değerlendirmeye açık olmaması.

Facebook, insanların başka insanlarla iletişim kurmasını ve bilgi alışverişi yapmasını amaçlayan bir sosyal ağ. 4 Şubat 2004 tarihinde Harvard Üniversitesi 2006 devresi öğrencisi Mark Zuckerberg tarafından kurulan Facebook, öncelikle Harvard öğrencileri için kurulmuştu. Daha sonra Boston civarındaki okulları da içine alan Facebook, iki ay içerisinde Ivy Ligi okullarının tamamını kapsadı. İlk sene içerisinde de; Amerika Birleşik Devletleri'ndeki tüm okullar Facebook'ta mevcuttu. Üyeler önceleri sadece söz konusu okulun e-posta adresiyle (.edu, .ac.uk vb.) üye olabiliyordu. Daha sonrasında da ağ içine liseler ve bazı büyük şirketler de katıldı. 11 Eylül 2006 tarihinde ise Facebook tüm e-posta adreslerine, bazı yaş sınırlandırmalarıyla açıldı. Kullanıcılar diledikleri ağlara; liseleri, çalışma yerleri ya da yaşadığı yerler itibarıyla katılım gösterebilmektedirler. Ayrıca Facebook, dünyanın en fazla ziyaret edilen sitelerinden biridir. Google Play Store 5 milyar fazla kullanıcısı bulunmaktadır.

İçindekiler

1 Tarihçe
2 Genel bilgi
3 Site fonksiyonları

3.1 Fotoğraflar
3.2 Armağanlar
3.3 Pazar Yeri
3.4 Dürtmeler
3.5 Etkinlikler
3.6 Video
3.7 Uygulamalar
3.8 Yabancı dil seçeneği
3.9 Messenger

4 Tepe yönetimi
5 İstatistikler
6 Ayrıca bakınız
7 Kaynakça
8 Dış bağlantılar

Tarihçe

2003 yılının sonlarına doğru Mark Zuckerberg tarafından yazılmaya başlanan Facebook'un ilk olarak amacı, Columbia Üniversitesi başta olmak üzere çeşitli Amerikan üniversitelerindeki öğrenciler arasındaki bağlantıyı güçlendirmekti. Üniversitelere yayılmaya başladıktan sonra, finansman, medya gibi noktalara odaklanılarak Facebook'un güçlendirilmesi amaçlandı. 2004 Nisan ayında Zuckerberg, Dustin Moskovitz ve Eduardo Saverin ile beraber TheFacebookLLC adı altında kurulan şirketle facebook'a kurumsal bir kimlik kazandırdı. Peter Thiel tarafından Haziran 2004 tarihinde facebook'a 500.000 Amerikan doları yatırım yapıldı. Bunu Mayıs 2005 tarihinde Accel Partners tarafından yapılan 13 Milyon Dolarlık yatırımın izlemesiyle birlikte site Eylül 2006 tarihi itibarıyla e-posta doğrulaması şartıyla 13 yaş üstü herkesi üye olarak kabul etmeye başladı ve bugünkü halini aldı.[5]

Genel bilgi

Alexa istatistiklerine göre Facebook, 31 Ağustos 2014 itibarıyla dünyanın en fazla ziyaret edilen 2. sitesidir.[6] Bunun yanı sıra; Mısır'ın en fazla ziyaret edilen sitesi, Amerika Birleşik Devletleri, Avustralya, Türkiye, Panama ve Norveç'in 2. en fazla ziyaret edilen sitesi, Kanada, Güney Afrika, Birleşik Krallık ve İsveç'in 3. en fazla ziyaret edilen sitesi, 2012 yılı itibarıyla da dünya çapında en çok ziyaret edilen sitedir.[6]

Facebook ismini "paper facebooks"’tan alır. Bu form, Amerikan üniversitelerinde okulların öğrencilerine, öğretmenlerine ve çalışanlarına doldurttuğu, onları tanıtan bir formdur.

Facebook'un şu anda 1 milyar 350 milyon kullanıcısı bulunmaktadır.[7]

Site, kullanıcılara ücretsizdir ve gelirini afişlerden, logo reklamlarından ve sponsor gruplarından almaktadır (Nisan 2006'da gelirlerin haftalık 1.5 milyon dolar olduğu öne sürülmüştür). Kullanıcılar profilleri fotoğrafları, ilgi alanları, gizli ya da açık mesajları ve arkadaş grupları sergilemektedir. Profillerin gösterimi sadece arkadaşlara görünecek şekilde veya belli ağların dışındakilere açık olmayacak şekilde sınırlandırılabilir. TechCrunch'a göre; ABD'deki üniversitelerdeki öğrencilerin %85'inin Facebook'ta bir hesabı bulunmakta ve bunların %60'ı her gün bağlanmaktadır. %85 her hafta, %93 her ay bağlananlar arasındadır. Facebook sözcüsü Chris Hughes ise kullanıcıların her gün ortalama 19 dakika Facebook'ta vakit geçirdiğini söylemektedir.

Facebook'un kurucusu, eski Harvard Üniversitesi öğrencisi Mark Zuckerberg.

13 Mart 2009 itibarıyla Facebook'un yeni arayüzü tüm hesaplarda kullanılmaya başlamıştır. Ancak bu arayüz, kullanıcılar arasında ikilik yaratmıştır. Bazı kullanıcılar bu arayüzü çok başarılı bulurken, bazı kullanıcılar protesto etmektedir. Facebook yöneticileri ise bu yeni arayüz için ısrar etmektedirler.

Teknik açıdan ise Facebook, web otoriteleri tarafından en başarılı Web 2.0 uygulamalarından biri olarak gösterilmektedir.

2006 yılında, MySpace'in News Corporation'a satılmasıyla Facebook'un da satılacağı söylentileri çıkmıştır. Zuckerberg ise Facebook'u satmak istemediğini belirtmiş ve söylentileri yalanlamıştır.

İlk teklifin Viacom tarafından 975 milyon dolar olduğu öne sürülürken; Eylül 2006'da Yahoo, 1 milyar dolar teklifte bulunmuştur. Ekim ayında ise; Google, YouTube'u satın aldıktan sonra, Facebook için 2,3 milyar dolar teklifte bulunmuştur.

Facebook yöneticilerinden Peter Thiel ise, Facebook'un iç değerinin 8 milyar dolar olduğunu ve proje gelirlerinin 2015 yılı için 1 milyar dolar olduğunu söylemiştir.

24 Ekim 2007'de Microsoft, Facebook'un %1,6'lık hissesini 240 milyon dolar ödeyerek satın almıştır. Google ve diğer şirketler de benzeri bir yöntemle Facebook hisselerine yönelmektedir.

2008 Ağustos'unda, Facebook'un aylık 100 milyon aktif kullanıcısı vardı. İnsanlar birbirini Facebook'a çağırdı ve bu sayı 7 ayda iki katına çıktı. 2009 Nisanı'nda ise bu sosyal ağın ulaştığı insan sayısı 200 milyondu. 2009 Temmuz'unda ise 4 aydan kısa bir sürede Facebook kullanıcı sayısı 50 milyon daha artarak 250 milyona ulaşmıştır.[8]

23 Temmuz 2009'da başlayan bir uygulamayla Facebook'a, Yahoo sitesi içerisinden ulaşma imkânı getirilmiştir.[9]

Facebook'un ağırlıklı olarak mavi olmasının nedeni ise kurucusu Mark Zuckerberg'in renk körü olmasıdır.[7]

Site fonksiyonları
Fotoğraflar

Fotoğraflar uygulaması ile kullanıcılar kendi aralarında fotoğraflarını, kendilerini ve arkadaşlarını da üzerine etiketleyerek sunabilmektedir. Bazı gizlilik sorunları nedeniyle facebook, fotoğrafların görüntülenmeleri üzerinde bazı sınırlamalar koymuştur. Ağustos 2007 itibarıyla Facebook'ta 31.31 milyar fotoğraf bulunmaktadır, bu da kişi başı 31 fotoğrafa denk gelmektedir. Fotoğraflar herkes tarafından görülebilir, ancak gerekli ayarlamalar yapıldığı takdirde hiçbir kullanıcı tarafından da görülmeyebilir.

Armağanlar

Armağanlar, Facebook'un Şubat 2007 tarihinde yaptığı bir uygulamadır. Kullanıcılar birbirlerine küçük ikonlardan oluşan hediyeler gönderebilmektedir. Bu ikonlar Apple tasarımcısı Susan Kare tarafından tasarlanmaktadır ve kullanıcılar bu hediyeleri gizli ya da açıkça vermektedir. Kullanıcılar isterse "hediyeler" kutusunu profillerinde de gösterebilir. Kullanıcılar hesaplarının açılmasıyla ücretsiz bir hediye verme hakkına sahiptir; bundan sonraki hediyeler ise 1 dolar ile ücretlendirilmektedir. Hediyelerin %50'si sevgililer gününde verilmektedir.

Bunun yanı sıra, Zachary Allia tarafından geliştirilen "Free Gifts" uygulaması gibi uygulamalarla, ücretsiz olarak da hediye gönderilebilmektedir.

Pazar Yeri

Mayıs 2007 itibarıyla; Facebook Marketplace (Facebook Pazar Yeri) uygulamasıyla; satılık eşyalar, kiralık/satılık ev, işler ve diğerleri olmak üzere bir market ortamı yaratmış ve burada kullanıcıların birbirleriyle alışveriş yapmasını sağlamıştır. Bu hizmetleri ücretsizdir. Facebook'un fotoğraflar uygulamasıyla kullanıcılar kendilerinin ve arkadaşlarının resimlerini paylaşmaktadır. Bu hizmetten özellikle üniversite öğrencileri yararlanmaktadırlar. Birçok öğrenci kitap ve okul eşyalarını facebook dolayısıyla satmaktadırlar. Ayrıca kiralık daireler ve evler de facebook dolayısıyla markete konmuştur.

Dürtmeler

Pokes (Dürtmeler) uygulaması ile bir kullanıcının diğer bir kullanıcıyı dürterek diyalog kurmasını sağlamaktadır. Bazen bu merhaba anlamına gelse de, aynı işi yapan X Me ve SuperPoke gibi facebook uygulamaları da bulunmaktadır. Bu uygulamalar, dürtme işlemini değişik varyasyonlarda yapılmasını sağlamaktadır.

Etkinlikler

Etkinlikler uygulaması ise; kullanıcıların arkadaşlarını belli buluşma oluşturabilir ve diğer kullanıcılar da bu etkinlikler için RSVP'lerini bildirebilirler.

Video

Facebook'un video uygulaması ise; kullanıcıların birbirlerine YouTube ve benzeri sitelerdeki videoları göndermelerinin yanı sıra; özel mesajlar da dahil olmak üzere video kamerasıyla görüntü kaydederek bunu mesaj olarak göndermesini sağlamıştır. Ayrıca 2015'ten itibaren videolar Pop-Out şeklinde izlenebilecek.[10][11][12]

Uygulamalar

24 Mayıs 2007 itibarıyla Facebook, Facebook Platform adını verdiği altyapısı ile geliştiricilerin Facebook ile etkileşimli uygulamalar yaratmasına olanak sağlamıştır. Uygulamalar, Facebook API ile kolayca geliştirilebilir. 11 Ekim 2007 itibarıyla Facebook'ta 5500 üzerinde uygulama mevcuttur.

Yabancı dil seçeneği

30 Ağustos 2008 tarihinden itibaren Çeviriler Uygulaması ile mevcut olan diğer diller Almanca, Çekçe, Basitleştirilmiş Çince, Geleneksel Çince, Hong Kong Çincesi, Danca, Fince, Fransızca, Galce, Felemenkçe, İspanyolca, İsveççe, İtalyanca, Japonca, Katalanca, Korece, Lehçe, Bokmål Norveççesi, Brezilya Portekizcesi, Türkçe, Kürtçe ve Rusça.[13]

Ayrıca her sene 19 Eylül'de kutlanan "Uluslararası Korsan Gibi Konuş Günü"'nü kutlamak için 19 Eylül 2008'de Korsan İngilizcesi seçeneği de mevcut oldu.[13]

9 Ekim 2008'de beta halinde Galiçyaca, Macarca, Nyorsk Norveççesi, Rumence, Slovence ve Tayca sürümleri mevcut oldu.[13]
4 Eylül 2009'da beta halinde Arnavutça sürümü eklendi.
2 Ekim 2009'da Azerice sürümü eklendi.
24 Aralık 2009'da tam sürüm halinde Kürtçe sürümü eklendi.

Messenger

Ana madde: Facebook Messenger

Facebook'un iOS, Android ve Windows Phone platformları için geliştirdiği messenger uygulaması, Facebook kullanıcıları için tüm medya biçimlerinde sohbet ve paylaşım yapma olanağı sunmaktadır. Facebook Messenger'a sayfa sahipleri chat bot ekleyebilir. Satın alma, otomatik cevap gibi işleri yapabilmektedir.

Tepe yönetimi

Şirketin Kaliforniya'daki merkez ofisi

Mark Zuckerberg Kurucu ve CEO
Dustin Moskovitz Kurucu Yardımcısı ve Mühendislikten Sorumlu Başkan Yardımcısı
Sheryl Sandberg COO
Owen Van Natta Finanstan Sorumlu Müdür (CFO), Operasyon
Matt Kohler Başkan Yardımcısı - Strateji ve İşletme Operasyonu
Chris Hughes Kurucu Yardımcısı
Peter Thiel Yatırımcı
Chamath Palihapitiya Başkan Yardımcısı - Pazarlama ve Operasyonlar
Gideon Yu Finanstan Sorumlu Müdür
Li Ka-shing Yatırımcı
Marc Samwer Yatırımcı
Alexander Samwer Yatırımcı
Eduardo Saverin Kurucu Üye

İstatistikler

Facebook'un kullanıcı sayısı Ekim 2012 itibarıyla tüm dünyada 1 milyarı aşmıştır.[14][15] Artış hâlen devam etmektedir. Aşağıda 2015 yılının Mart ayı itibarıyla farklı ülkelerde Facebook kullanıcı sayısı istatistiği bulunmaktadır.[16]

Ülkelere göre en popüler sosyal ağ siteleri (2019)
  Facebook
  VKontakte
  QZone
  Odnoklassniki
  Instagram
  Veri yok

Ülke Kullanıcı sayısı
ABD 188.000.000
Hindistan 122.000.000
Brezilya 98.000.000
Endonezya 72.000.000
Meksika 58.000.000
Filipinler 42.000.000
Türkiye 40.000.000
Birleşik Krallık 38.000.000
Tayland 34.000.000
Fransa 30.000.000
Almanya 28.000.000
İtalya 28.000.000
Vietnam 28.000.000
Arjantin 26.000.000
Mısır 24.000.000
Japonya 24.000.000
Kolombiya 22.000.000
İspanya 22.000.000
Kanada 20.000.000
Pakistan 19.000.000
Malezya 16.800.000
Tayvan 16.200.000
Peru 14.600.000
Avustralya 13.800.000
Polonya 13.200.000
Venezuela 11.800.000
Güney Afrika 11.800.000
Şili 10.800.000
Rusya 10.200.000
Suudi Arabistan 9.600.000
Hollanda 9.400.000

Twitter, kullanıcıların "tweet" olarak bilinen mesajları yayımladığı ve birbirleriyle etkileşimde bulunduğu Amerikan bir mikroblog ve sosyal ağ hizmetidir. Jack Dorsey, Noah Glass, Biz Stone, ve Evan Williams tarafından Mart 2006'da oluşturulup Temmuz 2006'da kullanıma açıldı. 2013'te en çok ziyaret edilen 10 internet sitesinden biri oldu ve "İnternetin SMS'i" olarak tanımlandı.[4][5] 2020 yılında 339.6 milyon aktif kullanıcıya ulaştı.[3]

İçindekiler

1 Tarihçe
2 Özellikler
3 Popülarite
4 Yasal sorunlar

4.1 Türkiye'den erişimin engellenmesi

5 Özel uygulamalar ve kısıtlamalar
6 Logo
7 İstatistikler

7.1 En çok takip edilen 10 hesap
7.2 En eski hesaplar
7.3 Tweet rekoru

8 Twitter kısaltmaları
9 Kaynakça
10 Dış bağlantılar

Tarihçe

2004 yılında, Twitter’ın da çatısı altında kurulacağı Odeo isimli bir şirket faaliyete geçirilmiştir. 2005 yılında Odeo, “Podcasting” isimli servisini tanıtmış, fakat beklenen ilgi görülmemiştir. Şubat 2006'da Jack Dorsey, Noah Glass, Evan Williams ve Biz Stone, insanların durumlarını mesaj olarak paylaşabileceği bir proje üzerinde çalışmaya başlamıştır. Bu çalışma sonrasında orijinal fikri Jack Dorsey'e ait olan “Durum” konsepti ortaya çıkmış, Mart ayının ilk günlerinde Noah Glass'ın önerisiyle isim olarak Twitter seçilmiştir.[6] Twitter’da ilk mesaj “#38” şeklinde ve geliştirici ekipte yer alan Dom Sagolla tarafından atılmıştır.[7] 2006 yılında Jack Dorsey tarafından geliştirilmesinden bu yana Twitter, dünya çapındaki popülaritesini gün geçtikçe arttırmış ve içerdiği uygulamaların programlama arayüzünün kısa mesaj gönderim ve alımı konusundaki olanaklarıyla internet dünyasının SMS'i olarak anılmaya başlamıştır.[8] 25 Nisan 2011 tarihinden itibaren Türkçe olarak kullanılabilir hale gelmiştir.[9] Twitter üzerindeki kullanıcıların etkisinin takipçi sayısından ziyade kullanıcının tweetlerine gelen retweetlere bağlı olduğu ortaya konmuştur.[10]

Özellikler

Kullanıcılar tarafından atılan tweetler herkes tarafından görülebilir. Ancak kullanıcılar attıkları tweetleri sadece kendi takipçilerinin görebileceği şekilde sınırlandırabilir. Kullanıcılar diğer kullanıcıların tweetlerine üye olabilirler. Üye oldukları kişi veya kurumların takipçi sayısını ve bunların kimleri takip ettikleri görebilirler. Tüm kullanıcılar Twitter'ın websitesi aracılığıyla tweetlerini gönderebilir ve alabilirler. Kullanıcılar Twitter'ın websitesine uyumlu harici uygulamalar (akıllı telefonlar gibi) veya belirli ülkelerde erişilebilen kısa mesaj servisi tarafından giriş yapabilirler.

Popülarite

2020 itibarıyla Twitter'ın 340 milyon aktif kullanıcısı bulunmaktadır.[11] Mecrada her dakika ortalama yaklaşık 98 bin tweet atılmaktadır.[12] Yine yapılan bazı araştırmalara göre Twitter'da profilleri bulunan dev markaların; Google, Twitter, YouTube takipçilerinin %33'ü, Facebook takipçilerinin ise %44'ünün sahte veya spam profillerden oluştuğu tespit edildi.[13]

Yasal sorunlar

Twitter'a Türkiye'den erişimin engellenmesi, Türkiye kanunlarına dayanılarak TİB tarafından Türkiye Cumhuriyeti mahkemelerinin kararıyla 18 Mart 2014 tarihinde[14][15] engellenmiştir.[16]

Türk mahkemelerinin içerik kaldırma taleplerine olumsuz geri dönüş yaptığı gerekçesiyle 20 Mart 2014 gecesi kademeli olarak erişime kapatıldı.
22 Mart 2014'te Twitter'a girilebilen Google DNS, Open DNS gibi birçok DNS engellendi.
3 Nisan 2014'te Twitter'a getirilen yasak kaldırıldı.[17]

Türkiye'den erişimin engellenmesi

Ana madde: Twitter'a Türkiye'den erişimin engellenmesi

Türk mahkemelerinin içerik kaldırma taleplerine olumsuz geri dönüş yaptığı gerekçesiyle 20 Mart 2014 gecesi kademeli olarak erişime kapatıldı.[18] Kapatma kararı Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın Bursa mitinginde yaptığı "Twitter, mwitter kökünü kazıyacağız"[19] açıklamasının ardından geldi. Kapatma ile ilgili olarak Başbakanlık Basın Müşavirliği bir açıklama yayınladı.[20]

Açıklamada mahkeme kararlarını umursamama, hukukun gereğini yerine getirmeme biçimindeki bu tutumda bir değişiklik gözlenmemesi halinde, vatandaşlarımızın mağduriyetini gidermek için teknik olarak, Twitter'e erişimin engellenmesinden başka çare kalmayabileceği belirtilmektedir.

Twitter'ın tekrar açılmasıyla ilgili olarak bilim teknoloji ve sanayi bakanı Fikri Işık, "Twitter hukuki temsilci edinir ve bireysel hesapları bloke etmeyi kabul ederse Twitter krizi çözülebilir" dedi. Erişim engellenmesinin tamamen siyasi değil hukuki olduğunu belirten Işık, "Twitter’in engellenmesiyle ilgili durum, tamamen hukuki bir durum" dedi. Işık açıklamasını şöyle sürdürdü: "Twitter’da kişilik haklarına, özel yaşamın ihlaline yönelik mahkemelerin verdiği kararların uygulanmasına yönelik Twitter’in Türkiye’de herhangi bir muhatabı yok. Dolayısıyla Twitter’dan ısrarla istenen "buraya bir hukuki muhatap koyun ve herhangi bir mahkemenin verdiği kararı uygulayacak bir muhatap bulalım." Bu muhatap bulunsaydı ve mahkemelerin bireysel olarak verdiği erişimi engelleme kararını Twitter sadece o kişinin hesabını engellemeyi yapmış olsaydı, öyle genel bir engellemeye gidilmeyecekti. Yani bizim beklediğimiz Twitter’dan Türk hukuk sistemine saygıdır. Bunun dışında amaç yok. Esas olan özgürlüktür. Şu anda da bildiğim kadarıyla Twitter yetkilileriyle görüşmeler devam ediyor. Bir muhatap oluşturulursa hemen erişime açılacak." ifadelerini kullandı.[21]

Erişim yasağıyla ilgili olarak Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu'nun basın açıklaması yapmıştır;

"Vatandaşlarımızın şikayetleri üzerine, Twitter’da kişilik haklarının ve özel hayatın gizliliğinin ihlali nedeniyle Türkiye Cumhuriyeti mahkemelerince erişimi engelleme kararları verilmiştir. Bu kararlar, Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı’na ulaşmış ve Başkanlığımız tarafından içeriğin çıkarılması Twitter’dan istenmiştir. Ancak, mahkeme kararlarının uygulanması hususunda tüm iyi niyet çabalarımıza karşılık Twitter bu kararlara duyarsız kalmış ve mahkeme kararlarını tanımamıştır. Yurtdışı merkezli söz konusu internet sitesi Türkiye Cumhuriyeti mahkemelerinin vermiş olduğu kararları yok saymıştır. Bu nedenle, vatandaşlarımızın ileride telafisi mümkün olmayacak mağduriyetlerinin önlenmesi için başka bir seçenek kalmadığından mahkeme kararları doğrultusunda Twitter’a erişimin engellenmesi tedbiri uygulanmıştır. Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı, hukuk devleti ilkesi çerçevesinde mahkeme kararlarını uygulamakla yükümlüdür. Yurt dışı merkezli söz konusu internet sitesi, Türk mahkemelerinin kararlarına uyarak hukuka aykırı içerikleri çıkardığı takdirde, tedbir amaçlı uygulanan erişimin engellenmesine son verilecektir.[22]
–Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu

Twitter erişimi Savcı Mehmet Selim Kiraz'ın rehin alınması ve kurtarma operasyonu sırasında öldürülmesi haberleri ile ilgili olarak da engellendi.[23] Facebook, YouTube ve Google'ın aksine Twitter, ilgili içeriğin kaldırılması yönündeki talebi kabul etmedi. Erişim yasağı 5 saatin sonunda kaldırıldı.[24][25]

Özel uygulamalar ve kısıtlamalar

Twitter, Api ayarlarında yaptığı bazı değişiklik ve kısıtlamalarla ilk önce Instagram ile arasında kurduğu Instagram için arkadaş bulma bağlantısını[26] daha sonra ise Tumblr ile olan Tumblr'da sitesi olan Twitter kullanıcılarını bulma bağlantısını[27] devre dışı bıraktı. Bu değişiklikler ile yazılım geliştiricilerinden tepki alan Twitter, Açık kaynak yazılımı destekleyen Linux Vakfı'na girerek bir nevi geliştiricilerin gönlünü almış oldu.[28]

Logo

Twitter logosunda yer alan meşhur kuş bir erkektir ve adı Larry'dir.

Haziran 2012'den bu yana kullanılmakta olan logo

İstatistikler
En çok takip edilen 10 hesap

Barack Obama: 129 Milyon
Justin Bieber: 113 Milyon
Katy Perry: 109 Milyon
Rihanna: 99 Milyon
Taylor Swift: 92 Milyon
Cristiano Ronaldo: 91 Milyon
Donald Trump: 82 Milyon
Lady Gaga: 81 Milyon
Ellen DeGeneres: 79 Milyon
Ariana Grande: 75 Milyon

Son güncelleme tarihi: 14 Şubat 2021[29]

En eski hesaplar

En eski Twitter hesapları; Twitter'da çalışan @jack (Jack Dorsey), @biz (Biz Stone) ve @noah (Noah Glass) olup, 21 Mart 2006'dan beri etkindir.[30]

Tweet rekoru

Super Bowl XLVII müsabakasının oynandığı 3 Şubat 2013 günü 24,1 milyon tweet atılarak bu alanda rekor kırılmıştır.[31]

Twitter kısaltmaları

Trending topic (TT): Sol taraftaki en çok konuşulan 10 konunun listelendiği alana Trending Topic denir. Her ülkenin kendi TT listesi vardır ayrıca Dünya genelinde en çok konuşulan 10 konuyu gösteren bir liste de vardır.
Retweet (RT): Başka bir twitter kullanıcısının tweetini sizin takipçileriniz de görsün diye retweet tuşuna basıp sizin profilinizde görünmesidir.
Direct Message (DM): Başka bir twitter kullanıcısının size atmış olduğu postayı işaret eder, bir nevi e-mail işlevi görür.

Diğer kısaltmalar

Friday Follow (#FF): Cuma ve takip kelimelerinin kısaltılmış halidir. Hashtagla beraber takip için önerilen hesaplar sadece cuma günleri mentionlanır ve takipçilere önerilir. Twitter tarihinde en çok tweetlenen hashtag'lerden biridir.[32]