Taşıt, ulaşım aracı veya vasıta, yük ve yolcu taşımaya yarayan araçların genel adıdır.
İçindekiler
1 Karayolu taşıtları
1.1 Motorsuz kara yolu taşıtları
1.1.1 İnsan gücü ile hareket eden taşıtlar
1.1.1.1 Pedallılar
1.1.1.2 Sürüklemeliler
1.1.1.3 Yük taşımak için
1.1.1.4 Diğer
1.1.2 Hayvan gücü ile hareket eden tekerlekli taşıtlar
1.1.2.1 Sürüklemeliler
1.1.2.2 Kullanılan hayvanlar
1.1.3 Treylerler
1.2 Motorlu kara yolu taşıtları
1.2.1 Otomobiller
1.2.2 Motosikletler
1.2.3 Otobüsler
1.2.4 Kamyonlar
1.2.5 Diğer motorlu araçlar
2 Raylı taşıtlar
2.1 Trenler
2.1.1 Lokomotifler
2.1.2 Vagonlar
2.2 Tramvaylar
2.3 Monoraylar
2.4 Füniküler
3 Su taşıtları
3.1 Gemiler
3.1.1 Savaş gemileri
3.2 Diğer su taşıtları
3.3 Su altında
4 Atmosferik taşıtlar
4.1 Kanat yapılarına göre atmosferik taşıtlar
4.1.1 Sabit kanatlılar
4.1.1.1 Kullanım amaçlarına göre uçaklar
4.1.1.2 Kanat yapılarına göre uçaklar
4.1.2 Dönen kanatlılar
4.1.3 Kanat çırpanlar
4.2 Yükselmelerine göre atmosferik taşıtlar
4.2.1 Gaz basıncı ile yükselenler
4.2.2 Aerodinamik yapılarıyla yükselenler
5 Kaynakça
Karayolu taşıtları
Ana madde: Karayolu ulaşımı
Motorsuz kara yolu taşıtları
İnsan gücü ile hareket eden taşıtlar
Pedallılar
Bisiklet Üç tekerli bisiklet Velotaksi Tandem bisiklet Quadricycles Tekteker
Çok kişilik Yatay bisiklet
Sürüklemeliler
Su kayağı Kar kayağı Kızak
Yük taşımak için
Hand-truck Valiz taşıma arabası El arabası
Diğer
Tahtırevan Çekçek Tekerlekli sandalye Scooter Taşıma sedye Tekerlekli sedye Kaykay
Hayvan gücü ile hareket eden tekerlekli taşıtlar
Ana madde: Araba
[Stagecoach (PSF).svg]
Diligence Coach Savaş arabası
Chariot iki tekerli at arabası
(Calash) Kupa
(Brougham) Berline Posta arabası
(Stagecoach)
[Tandem Horse (PSF).svg]
üstü açılabilir araba
(Cabriolet) Fayton
Barouche Buggy Dogcart Cart Surrey Tandem Horse
Buckboard
Kağnı Köpek arabası Omnibus
Sürüklemeliler
Köpek kızağı Troyka
Kullanılan hayvanlar
Keçi Deve Fil Öküz Zebra
At Eşek
Treylerler
Ana madde: Treyler
Treyler, bir kamyon, otobüs veya otomobil tarafından çekilen ve taşıyacağı yükün özelliklerine has bir şekilde tasarlanıp imal edilen en az bir dingili ve çekildiği taşıta çeki oku, döner tabla, kanca v.b adlarla tanımlanan bir bağlantı aygıtı aracılığı ile bağlanan yük taşıma amaçlı kara yolu taşıt aracıdır.
Otomobil transfer treyleri
Karavan Römorkör
Motorlu kara yolu taşıtları
Ana madde: Motorlu taşıt
Otomobiller
Ana madde: Otomobil
Otomobil (Auto: Yunancadaki anlamıyla kendiliğinden + mobile: Latincedeki anlamıyla hareketli demektir). Otomobil kavramının ilk ortaya çıktığı zamanı göz önüne alırsak at kullanılmadan, itmeden veya çekmeden kendiliğinden hareket edebilen öz itmeli taşıt
Ayrıca bakınız: Otomobilin tarihi, Otomobil fuarı, Otomobil yarışı, Buharlı otomobil, Otomobil dergisi ve Otomobil segmentleri
Sedan Station Wagon Roadster Cabriolet Hatchback Coupe Grand Tourer
Motosikletler
Ana madde: Motosiklet
Motosiklet, iki tekerlekli, bisiklet benzeri, içten yanmalı motora sahip bir ya da iki kişilik ulaşım aracıdır.
Scooter Arazi motosikleti
Off-Road motosiklet Mobilet Gezi motosikleti
Touring motosikleti
Alçak motosiklet
Chopper motosiklet Spor motosiklet Enduro motosiklet Supermoto
Otobüsler
Ana madde: Otobüs
Otobüs,kara yolu taşıma yönetmeliğine göre sürücü dahil 25 kişiden fazla yolcu kapasitesi olan motorlu kara taşıtıdır.
Çift katlı otobüs Çift katlı körüklü otobüs Körüklü otobüs Çift körüklü otobüs Metrobüs Troleybüs Off-road otobüs
Okul otobüsü Üstü açık otobüs Minibüs Midibüs
Kamyonlar
Ana madde: Kamyon
Kamyon, ağır yük taşımaya yarayan motorlu araç. Otomobil prensibine göre çalıştıklarından büyük yük otomobili olarak da tanımlanırlar.
İtfaiye kamyonu Troleybüs kamyon Çekici kamyonu Kurtarıcı kamyonu Damperli kamyon Tanker kamyonu Dökme yük taşıma kamyonu
Yarış kamyonu Otobüs kamyon Kamyonet
Diğer motorlu araçlar
Lokomobil Traktör Amfibiyen
Raylı taşıtlar
Ana madde: Demiryolu ulaşımı
Ayrıca bakınız: Demiryolu, Gar ve İstasyon (Tren)
Trenler
Ana madde: Tren
Tren, (Fransızca : train[1]) demiryolu üzerinde bir lokomotifin çektiği arabalar dizisidir. Modern anlamı ilk kez 1820'lerde İngiltere'de kullanılmıştır.[2]
Banliyö treni
Yolcu treni
Manyetik raylı tren
Japonya'da kullanılan Manyetik raylı tren
Britanyada kullanılan hızlı tren
Lokomotifler
Ana madde: Lokomotif
Lokomotif (Fransızca : locomotif), raylar üstünde bir vagon dizisini çekmede kullanılan buharla ya da bir motorla çalışan makinedir.[3]
Bandırma Tren istasyonundaki Buharlı Lokomotif
TCDD E 52500 elektirikli lokomotif
Vagonlar
Ana madde: Vagon
Vagon (Fransızca : wagon), yük ve yolcu taşımakta kullanılan, lokomotifin çektiği demir yolu aracı[4]
Kapalı kasa yük taşıma vagonu
Tanker vagon
Silo vagonu
Treyler nakliye vagonu
Kütük taşıma vagonu
Otomobil vagonu
Dökme yük vagonu
Düz yük vagonu
Brake van
Yolcu vagonu içi
Tramvaylar
Ana madde: Tramvay
Tramvay, raylı şehir içi ulaşım aracı[5][6] Kökeni İngilizce Tramway kelimesi olan Tramvay, Türkçeye Fransızcadan geçmiştir. Tramvay taşımacılığının kent içi trafiği açısından yol boyunca yerleştirilmiş ray ve elektrik hattı gereksinmesi gibi bazı sakıncaların olmasına karşılık, bir yandan da duman çıkartmamak ve her gün fiyatı biraz daha artan petrol ürünleri yerine elektrikle çalışmak gibi üstün yanları vardır.
Hong Kong'da kullanılan çift katlı tramvay
Zeytinburnu-Kabataş hattında çalışan modern tramvay, İstanbul
Taksim-Tünel arası çalışan Nostaljik tramvay
Atlı tramvay, 1800'lü yılların sonu, Gdansk, Polonya
Çelik halatla çekilen tramvay, San Francisco, ABD
Dresden, Almanya´da bir kargo tramvayı
Tatra T3 Kargo tramvayı, Prag, Çek Cumhuriyeti
Yol bakım amacıyla kullanılan tramvay, Münih, Almanya
Monoraylar
Ana madde: Monoray
Monoray (Fransızca monorail)Tek bir raydan oluşan demir yolu.[7]
Ayrıca bakınız: Havaray
Tama Toshi monorayı Tokyo, Japonya
Yamaçtan çıkan küçük monoray. Japonya
Havaray Shonan Monoray Ōfuna İstasyonu yakınlarında. Japonya
Kısa Mesafeli Transit monoray. Hiroşima, Japonya
Füniküler
Ana madde: Füniküler
Füniküler (Fransızca funiculaire) raylı bir taşıma aracıdır. Bir dağ veya tepe gibi eğimli arazide, halatlarla yukarıya çekilerek çalışır. İki ayrı aracın aynı anda kullanımı, vagonların her birini karşı ağırlık olarak etkilemesi prensibi ile çalışır.[8]
Ayrıca bakınız: F1 (İstanbul füniküleri), Tünel (İstanbul), F3 (İstanbul füniküleri) ve F4 (İstanbul füniküleri)
Kabataş - Taksim füniküleri
Japonya'da kullanılan bir sistem
İtalya'nın Lokarno kentinde geleneksel bir füniküler
Su taşıtları
Ana madde: Deniz yolu ulaşımı
Gemiler
Ana madde: Gemi
Buzkıran Şilep Vapur Mavna Yelkenli Deniz otobüsü
Yat Feribot Katamaran Römorkör Kruvaziyer Arabalı vapur
Savaş gemileri
Ana madde: Savaş gemisi
Fırkateyn Korvet Uçak gemisi Monitor Gambot
Kruvazör Muhrip
Diğer su taşıtları
Eskimo kayığı Amfibiyen Sal Gabar Kano Gondol Hoverkraft
Su altında
Denizaltı
Atmosferik taşıtlar
Ana madde: Hava taşıtı
Ayrıca bakınız: Hava meydanı, Havalimanı terminali ve Havayolu ulaşımı
Kanat yapılarına göre atmosferik taşıtlar
Sabit kanatlılar
Ana madde: Uçak
Sabit kanatlı uçak veya kısaca uçak, havanın kanatların altında basınç oluşturması yardımı ile yükselip ilerleyebilen motorlu bir hava taşıtıdır.[9][10] Eski kullanımı tayyare[11] (Arapça kökenli) (bazı ağızlarda teyyare [12]) şeklindedir.
Ayrıca bakınız: Geleneksel uçak
Kullanım amaçlarına göre uçaklar
Deniz uçağı
Yolcu uçağı
İş jeti
Savaş uçağı
Bombardıman uçağı
Torpido bombardıman uçağı
Pike bombardıman uçağı
Eğitim uçakları
Avcı uçağı
Keşif uçağı
Nakliye uçağı
Kanat yapılarına göre uçaklar
Delta kanat
Üç kanatlı
Çift kanatlı
Tek kanatlı
Uçurtma kanat
Ok açılı kanat
Kanart
Tandem kanat
Martı kanat
İleri ok açılı kanat
Dönen kanatlılar
Helikopter
Gyrodyne
Çift rotorlu
Tiltrotor
Rotor uçurtma
(motorsuz)
Kanat çırpanlar
Ana madde: Ornithopter
Kanat çırparak uçuş
Yükselmelerine göre atmosferik taşıtlar
Gaz basıncı ile yükselenler
Balon
Zeplin
Aerodinamik yapılarıyla yükselenler
Planör
Yelken kanat
Paraşüt
Uçurtma
Zemin etkili araç
Motorlu taşıt veya otomotiv taşıtı olarak da bilinen motorlu taşıt kendinden tahrikli bir araç olup genellikle tekerlekli, demiryolu üzerinde çalışmayan (tren veya tramvay gibi) ve insan veya kargo taşımacılığı için kullanılır.
Aracın tahriği genellikle bir içten yanmalı motor veya elektrik motoru veya ikisinin birlikte olduğu hibrit elektrik araç ve plug-in hibritlerle yapılır. Yasal sınıflandırmaya göre motorlu araçlar genellikle arabalar, otobüsler, motosikletler, arazi araçları, hafif kamyon ve normal kamyonlardır. Bu sınıflandırmalar, her ülkenin yasal kodlarına göre değişiklik göstermektedir. ISO 3833: 1977, kara yolu taşıtı tipleri, terimleri ve tanımları için standarttır.[2] Genel olarak, engelli kişilerin bir operatör ruhsatına sahip olmalarını veya etiket ve sigorta gerektirmelerini önlemek için motorlu tekerlekli sandalye’ler yasalarca özellikle motorlu taşıt sayılmaz.
(2011 itibarıyla), arazi araçları ve ağır inşaat ekipmanı dışında dünyada bir milyardan fazla motorlu araç kullanıldı.[3][4][5] ABD yayıncısı Ward's, 2019 itibarıyla dünyada 1.4 milyar binek otomobillerin kullanımda olduğunu tahmin etmektedir.[6]
2010 yılında küresel araç sahipliği 1000 kişi başına 148 araçtı.[5] Çin, Eylül 2018 sonunda kaydedilen 322 milyon motorlu araçla dünyanın en büyük motorlu taşıt filosuna sahiptir.[7] Amerika Birleşik Devletleri, 2016 yılında 1000 kişi başına 832 araçla dünyanın en yüksek kişi başına araç mülkiyetine sahiptir.[1] Ayrıca Çin, 2009 yılında dünyanın en büyük yeni otomobil pazarı haline geldi.[4][5][8] 2011 yılında, Çin önderliğinde 18,4 milyon motorlu araç üretilenle, toplam 80 milyon otomobil ve ticari araç üretildi.[9]
Otomobil, yolcu veya yük taşımak üzere tasarlanmış, motorlu ve tekerlekli kara ulaşım aracı. Otomobil, yakıtla çalışan bir motor sayesinde hayvan gücü kullanılmadan, itmeden veya çekmeden hareket edebilen ve üzerindekileri de taşıyabilen bir taşıttır. Halk arasında -ve bundan sonra bu maddede de- "araba" olarak isimlendirilir ve bilinir.
Genel olarak otomobiller içten yanmalı motorlarla ve dört lastiğin dönmesiyle çalışır. Ancak 2001 yılı itibarıyla, hibrit motorlu otomobiller satılmaya başlamıştır. Elektrikle çalışan hibrit motorlar için şu an Amerika Birleşik Devletleri de başta olmak üzere, birçok ülke vergilerini minimuma indirmiş ve ücretsiz elektrik dolum istasyonlarını otoparklara ve benzincilere yerleştirmiştir.
3 teker üzerinde hareket edebilen arabalar da üretildi, ancak ortaya çıkan denge ve dayanıklılık sorununa bağlı olarak kullanışlı olamadığı için yaygınlık kazanamadı.
İçindekiler
1 Kelimenin kökeni
2 Otomobillerin teknolojik gelişim kronolojisi
3 Binek taşıtlarında karoseri yapı çeşitleri
4 Otomobil tekniği
5 Otomobillerin gelişmesine katkıda bulunan kişiler
6 Otomobil markaları
7 Otomobil hakkında yayınlar
8 Otomobil sporları
9 Otomobil ve sektörüyle ilgili diğer bağlantılar
10 Kaynakça
Kelimenin kökeni
Otomobil sözcüğü Türkçeye, Fransızca automobile sözcüğünden geçmiştir.[1] Fransızca sözcük ilk kez 1865 dolayında elektrikli motorlar için kullanılmış, 1894 dolayında Daimler-Benz ve Peugeot'nun imal ettiği benzin motorlu araçlara uygulanmıştır.[2]
Fransızca kelime, Grekçe "kendi" anlamındaki αὐτός (autós) ve Latince "hareket eden" manasındaki mobilis sözcüklerinin birleştirilmesiyle oluşturulan ve başka bir hayvan ya da araç tarafından itilmek ya da çekilmek yerine kendi kendine hareket eden araç anlamına gelir. Yunanca zamire Latince sıfat eklenerek yeni sözcük üretilmesi zamanında eleştiriye tabi tutulmuştur. Türkçede ilk olarak Ahmet Rasim tarafından Şehir Mektupları yapıtında 1898'de kullanılmıştır.[2]
Otomobillerin teknolojik gelişim kronolojisi
Ana madde: Otomobilin tarihi
1670'ler — Sözcük anlamına uygun olarak kendi kendine hareket eden ilk araç büyük olasılıkla 1679-1681 yılları arasında Pekin'de Cizvit misyoner Ferdinand Verbiest tarafından Çin imparatoru için bir oyuncak olarak yapılan küçük buharlı araçtır.[3][4][5]
1680 — Çalışabilen ancak kullanışlı olmayan ilk içten yanmalı motor 1680 yılında Hollandalı Christiaan Huygens’in yaptığı barutun yanması ile çalışan pistonlu makine oldu. Kapalı bir silindir içinde patlayan barut kayabilen bir pistona etki ederek pistonun hareket etmesini sağlamaktaydı.
1698 — İngiliz Thomas Savery ilk buharlı makineyi yaptı
1769 — İngiliz James Watt uzun süreli çalışan buharlı makineyi yaptı
1769 — Kendi kendine hareket eden ilk araç Fardier Fransız mühendis ve topçu yüzbaşı
1769 Fardier
Nicolas Joseph Cugnot (1725-1804) tarafından yapıldı.
1787 — Oliver Evans Amerika'da yolcu taşıyan araç yapmıştır.
1801 — Birleşik Krallık'ta Richard Trevithick buharlı otomobil yaptı.
1824 — İçten yanmalı motorların, özellikle dizel motorlarının temel ilkeleri, genç bir Fransız mühendisi Sadi Carnot tarafından ortaya atıldı
1830 — 15–20 km/h hızla giden buharla çalışan 14 yolcu taşıyabilen yolcu otobüsleri imal edildi.
1860 — İngiliz Parlamentosu bütün arabaların iki sürücüsü ve önünde gündüz kırmızı bayrak gece kırmızı fener bulunmasını şart koşan kanun çıkardı. Bu kanun motor gelişim hızını biraz durdurdu. 1896 yılında bu yasa kaldırıldı.
1860 — Hava gazı ile çalışan ticari bakımdan elverişli ilk motor Belçikalı mühendis Jean Joseph Etienne Lenoir ( 1822-1901 ) tarafından yapılmıştır.
1862 — Fransız mühendisi Alphonse Eugène Beau de Rochas (1815-1893) 4 zamanlı çevrimin esaslarını ortaya koydu.
1867 — Alman mühendisler Nicolaus August Otto (1832-1891) ve Eugen Langen (1833-1895), Rochas’ın bulduğu prensipleri pratiğe çevirerek dört zamanlı çevrime sahip motoru yaptılar.
1876 — Nicolaus August Otto, ilk dört zamanlı gaz motorunu üretti.
1877 - Otto yaptığı motorun patentini Amerika'dan aldı.
1878 — İngiliz mühendisi Dugal Clerk iki zaman esasına göre çalışan ilk motoru yaptı.
1880 — Amerika’da George Brayton benzin yakıtlı motor yaptı.
1885 — Benzinle çalışan içten yanmalı motora sahip ilk otomobil Alman mühendis Karl Benz tarafından yapıldı
1889 — Viyanalı Siegfried Marcus (1831-1898) geliştirdiği motorla viyana sokaklarında 12 km hızla gezerken halkın panik yaşamasına sebep olmuş birkaç kaza yapmıştır. 17 suçtan mahkemeye verilen Marcus keşif yapmayı bıraktı.
1890 — Herbert Akroyd Stuart, bir kaza sonucu kızgın bir yere değen gaz yağının hava ile karışarak yandığını gördü. Bu olaydan etkilenerek yaptığı deneylerle motorunu geliştirdi ve patentini aldı. Motorunda yakıt emilen ve hafifçe sıkıştırılan hava içerisine bir memeden gönderilerek patlayıcı ve yanıcı bir karışım oluşturulmaktaydı. Bu karışımın yanabilmesi için cidarları yüksek derecede ısıtılan ve buharlaştırıcı adı verilen bir ön yanma odası vardır. Ana yanma odasına bir kanalla birleştirilen bu oda ilk hareket için dışarıdan alevle ısıtılmaktadır. Bu motorda havanın ısısının sıkıştırma oranıyla arttığı düşünülmediğinden verim düşük olmuştur.
1890 — Bir Alman mühendis olan Capitaine, Akroyd’un motoruna benzeyen bir motorun patentini aldı. Bu motorlar yarım dizel (kızgın kafalı) motorların esasını oluşturdu.
1890 — İlk otomobillerin çoğu, dişlileri olmadığı için yokuş çıkamıyor, önce durup sonra geriye doğru inmeye başlıyordu. 1893'te yapılan Benz Victoria marka arabada bir deri kayışı küçük bir kasnağa bindiren bir kol kullanılmıştı. Bu düzenek tekerleklerin daha yavaş dönmesini ve yüksek manivela gücünün arabayı yokuş yukarı tırmandırmasını sağlıyordu. Zincir çekişli velo tipi araçtada bu şekilde üç ileri bir geri kasnağı vardı. Çekişin kolaylıkla arka tekerleklere iletilmesi için motor her zaman arkaya ya da sürücünün altına konuyordu.
1892-1897— Münih yüksek teknik okulu mühendislerinden Rudolf Diesel dizel motoru yaptı ve geliştirdi.
1893 — Amerika'nın ilk başarılı otomobili “Duryea”, J. Frank ve Charles Edgar Duryea tarafından yapılmıştır.
1894 — İlk resmi otomobil yarışı düzenlenmiştir, Paris-Rouen, 22 Temmuz.
1898 — Fransa Otomobil Kulübü (AFC) Paris'teki Les Tuileries'nin güneşli bahçelerinde ilk otomobil fuarını organize etmiştir.
1902 — İstenildiğinde benzinli istenildiğinde elektrik motoruyla ilerleyebilen ilk aracı 27 yaşındayken Ferdinand Porsche yapmıştır. 1902 yılında “Mixte-Wagen” adını verdiği aracı tanıtmıştır. Viyanalı bir fayton üreticisi olan Ludwig Lohner ile birlikte çalışan Porsche 4 silindirli bir Daimler motoruna aküler, bir jeneratör ve elektrik motorları ekledi. Bu haliyle Mixte benzinli motor stop edildiğinde bile akülerin çalıştırdığı elektrikli motorla ilerlemeye devam edilebiliyordu.
1903 — Fransız Gustave Liebau ilk emniyet kemerini tasarladı ve patentini aldı
1904 — Kısa adı FIA olan Uluslararası Otomobil Federasyonu kuruldu
1905 — İsveçli mühendis Alfred Büchi egzoz gazlarından yararlanarak çalışan bir türbin vasıtasıyla dört silindirli bir motora aşırı hava yüklemeyi başardı.
1905 — İlk 4WS ve 4WD sistemi Latil marka traktöre uygulandı
İlk 4WS ve 4WD sistemi Latil marka traktöre uygulandı
1905 — İlk tampon takılan araç İngiltere'nin Kilburn kentindeki "Simms Manufacturing Co." tesislerinde üretilen 20 beygir gücündeki Simms-Welback marka araçtır. Aynı yıl tamponun patentinin F. R. Simms tarafından alınmıştı, fakat aslında bu fikir yeni değildi. 1897 yılında Moravya’daki "İmperial Nesseldorf" vagon fabrikasında yapılan çek malı Prasident marka otomobilin önüne tampon konmuş, ancak Viyana yakınlarında yapılan denemelerde tampon düştüğü için bir daha takılmamıştır.
1908 — Amerikalı Henry Ford T modeli adındaki ilk seri üretim otomobili yaptı. İlk üretim bandı fikrinin babası da Henry Ford oldu. Ford'un tasarladığı fabrika, 1913'te günde 1000 araba üretebiliyordu.
1918 — Birleşik Krallık'ta “ Royal Aircraft Establishment “ fabrikaları mekanik püskürtmeli dizel yakıt sistemini geliştirdi. Böylece yüksek devirli dizel motorları oluşturularak hafif taşıtlarda kullanılmasına zemin hazırlandı.
1919 — Avrupa'nın ilk seri üretim otomobili Type A Citroën tarafından piyasaya verildi. Citroen aynı yıl dünyada ilk organize satış sonrası hizmetleri yapılandırdı.
1920 — Voisin firması hidrolik olarak çalışan ABS'nin atası üzerine çalışmalar yaptı. "Fren yapıldığında tekerleklerin kilitlenmesini önleyici donanım" tanımıyla da Almanya'da 671925 nosuyla ilk patentini aldı.
1924 — Citroën, ilk çelik kasaya sahip arabası B10’u imâl etti.
1924 — MAN'ın ürettiği bir kamyon, direkt enjeksiyonlu dizel motoru kullanan ilk vasıta oldu.
1934 — Citroën, seri olarak önden çekişli araç üretmeye başladı.
1938 — Citroën, Hidropnömatik süspansiyon sistemini icat etti.
1938 — İsviçreli kamyon üreticisi Saurer ilk turbo motorlu kamyonu üretti.
1938 — Klima'yı standart olarak kullanıma sunan ilk marka Studebaker Commander'dir.
1938 — GM tasarımcısı Harley Earl ilk elektrikli cam sistemini Buick'ye monte etti.
1954 – Döner Pistonlu Motor (Rotary-Wankel motoru) Felix Wankel tarafından geliştirildi.
1957 — İlk hız sabitleyicisi (cruise control) Imperial marka araçta kullanıldı.
1958 — İsveç'teki Volvo Fabrikasında mühendis olan Nils Bohlin üç noktalı emniyet kemeri olarak bilinen sistemin patentini aldı.
1961 — Türkiye'de %100 yerli imâlat ilk araba "Devrim"in üretimi tamamlandı.
1962 — İlk seri üretim turbo motorlu otomobil Chevrolet Corvair Monza tanıtıldı. Daha sonra bu modeli Oldsmobile F85 Jetfire takip etti.
1963 - Wankel motoru ilk kez NSU Spider marka araçta kullanıldı.
1967 — İngiliz otomobil firması Jensen ilk ABS'yi otomobillerine uyguladı.
1973 — Avrupa'da seri olarak turbo motorla üretilen ilk otomobil BMW 2002 oldu.
1978 — Modern ilk ABS sistemi BMW 7 serisi ve Mercedes S serisinde uygulandı.
1984 — Turbo üreticisi Garrett, "intercooler" adını verdiği yeni bir turbo soğutucu düzen geliştirdi. Bu sayede türbine giren hava soğutularak turbonun performansı artırıldı.
Japonya'nın başkenti Tokyo'da gerçekleşen bir trafik kazası
1986 — Çift turbo takılan ilk araç Porsche 959 oldu.
1987 — Bosch ilk üretici olarak ABS sisteminin daha gelişmişi olan ASR sistemini piyasaya sürmüştür.
1993 — Fiat Croma Tdi, değişken geometrili turboyla donatılan ilk otomobil oldu. Sistem düşük motor devirlerinde turbonun verimini önemli oranda artırıyordu.
1995 — Bosch, seyir hâlinde arabanın emniyetini sağlamak üzere ESP sisteminin seri üretimine başladı. ESP sistemi, özellikle virajlarda ve ani yol değişikliklerinde motor, vites ve fren düzenine müdahale ederek aracın savrulmasını önler. İlk kez Mercedes S sınıfında kullanıldı.
Binek taşıtlarında karoseri yapı çeşitleri
Karoseri Şasiye monte edilen, aracın saçtan yapılmış kısmı. Bu kısımda pencereler, kapılar, koltuklar, yolcu ve motoru koruyan kısımlar bulunur. Otomobiller birçok form altında karşımıza çıkmaktadır:
Otomobillerin gelişmesine katkıda bulunan kişiler
(Doğum yıllarına göre kronolojik sıra ile)
Nicolas Joseph Cugnot (1725-1804) İlk motorlu taşıt Fardier’i yapan Fransız mucit
Eugène Beau de Rochas (1818-1893) 4 zamanlı çevrimin esaslarını ortaya koyan Fransız mühendis
Jean Joseph Etienne Lenoir (1822-1901) Ticari ilk motoru yapan Belçikalı mucit
Eugen Langen (1833-1895) Rochas’ın bulduğu prensipleri kullanarak ilk dört zamanlı motoru yapan Alman mucit
Gottlieb Daimler (1834-1900) Motor endüstrisinin öncüsü ilk Mercedes otomobillerinin üreticisi
Karl Friedrich Benz (1844-1929) İlk motorlu aracın patent sahibi
Henry Ford (1863-1947) Ford Motor Company kurucusu
Ransom Eli Olds (1864-1950) Olds Motor Vehicle Company (Olds Motorlu Araçlar Şirketi)nin kurucusu
Rudolf Diesel (1873-1913) Dizel motorunun mucidi
Ferdinand Porsche (1875-1951) Porsche firmasının kurucusu, Volkswagen kaplumbağanın tasarımcısı
Louis Renault (1877-1944) Renault firmasının kurucusu
André Citroën (1878-1935) Citroën firmasının kurucusu
Ettore Bugatti (1881-1947) Bugatti firmasının kurucusu
Kiichiro Toyoda (1894-1954) Toyota firmasının kurucusu
Enzo Ferrari (1898-1988) Ferrari firmasının kurucusu
Ferruccio Lamborghini (1916-1993) Lamborghini firmasının kurucusu
Otomobil markaları
Ana madde: Otomobil üreticileri ve markaları
Otomobil hakkında yayınlar
Otomobil dergisi - Otomobil dergileri
Car Talk (Radyo programı)
Otomobil sporları
Otomobil Yarışı
FIA (Uluslararası otomobil sporları federasyonu)
Türkiye Otomobil ve Motorsporları Federasyonu
Formula-G
Ralli
Off-road
Otomobil ve sektörüyle ilgili diğer bağlantılar
Buharlı otomobil
Amfibiyen araç
Otomobil fuarı
Oto kiralama Otomobil kiralanması ve kiralama firmaları
Araç takibi Aracın bulunduğu konumu uydu aracılığıyla bulma
Hibrid (otomobil) Çift yakıtlı motora sahip otomobiller
Ticari araç (CV), motorlu taşıt türüdür. Ticari araç, kazanç sağlamak amacıyla yük ve yolcu taşımasında kullanılan ve ticari plaka alan taşıtlardır. Avrupa Birliği "ticari motorlu taşıt"ı herhangi bir motorlu kara yolu taşıt aracı olarak tanımlamaktadır.[1] Daha küçük türü hafif ticari araç'dır.
Örnekler
Kamyon
Otobüs
Yarı römork kamyon
Kapalı kasa kamyon
Treyler
Taksi
Hava taşıtı ya da hava aracı, taşıma kapasitesine sahip her nevi insanlı ya da insansız uçan araç. uçak, helikopter, insansız hava aracı, Balon, zeplin, planör ve yelken kanat gibi çok geniş bir yelpazedeki tüm uçabilen araçlar hava aracı sayılırlar.
İçindekiler
1 Tarihçe
2 Bazı hava taşıtları
3 Ayrıca bakınız
4 Kaynakça
Tarihçe
Tarihin en eski çağlarından beri uçabilmek insanoğlunun en büyük hayallerinden biri olmuştur. İnsanoğlu ilk olarak uçurtmayı insan ve malzeme nakli için kullanmaya çalıştı. Uçurtmanın ana vatanı kesin olarak bilinmemekle birlikte 3000 yıl önce Çin'de yaygın olarak kullanılmaktaydı.[2] İlk kullanılabilir/işe yarar hava taşıtı ise, 1783'te icat edilen sıcak hava hidrojen balonu oldu.[1]
19. yüzyılda Britanyalı bilim adamı George Cayley, yay tipi uçurtmalardan bir hava taşıtı üretti. 1853'te ise ilk insanlı planör uçuşu kayıtlara geçti. İtme ve taşıma kuvvetlerinin anlaşılması, insanoğlunun tarih öncesi çağlardan beri saplanıp kaldığı kanat çırpma düşüncesinden sıyrılmasını sağladı. 1890'larda Alman Otto Lilienthal, bugünkü yelken kanata benzer bir uçurtma ile ilk süzülen insan oldu.[2]
Başarısız birkaç denemeden sonra ilk başarılı zeplin 1852 yılında Fransız Henri Giffard tarafından üretildi.[3] Birçok başarılı uçuşa rağmen zeplinler masraflı, yavaş ve hava şartlarından çok etkilenen bir taşıt olması nedeniyle 1930'larda terk edilmeye başlandı. 1937'deki Hindenburg faciası gibi önemli bazı kazalardan sonra ticari kullanımı 1940'larda tamamen durduruldu.[3]
17 Aralık 1903'te Wilbur ve Orville Wright kardeşler, ilk motorlu ve kontrol edilebilir uçakla uçuşu gerçekleştirdiler.[1]
Bazı hava taşıtları
Uçurtma, insan ve malzeme naklinde kullanılmaya çalışılmış ilk hava aracıdır.
Can güvenliği riski ve pratik olmaması nedeniyle kullanımdan kaldırılmış olan zeplin.
Motorsuz hava taşıtlarından planör.
Bir Airbus yolcu uçağı.
Askerî bir helikopter.
Bir microlight.
Ayrıca bakınız
Uçma
Sabit kanatlı hava taşıtı
Döner kanatlı hava taşıtı
Süspansiyon, bir taşıtı tekerleklerine bağlayan ve ikisi arasındaki göreceli harekete izin veren lastik, lastik hava, yay, amortisör ve bağlantı sistemidir.[1] Süspansiyon sistemleri, birbirlerine oranla olan yol tutuş ve sürüş kalitesini desteklemektedir.[2] Süspansiyon ayrıca aracın kendisini, herhangi bir yükü veya bagajı hasar ve aşınmadan korumaktadır. Bir aracın ön ve arka süspansiyonlarının tasarımı farklı olabilmektedir.
Türkiye taşıt plaka kodu
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Türkiye taşıt plakası
Türkiye taşıt plaka kodu, Türkiye'de taşıtlarda bulunan plaka kodlarıdır. Plakalarda coğrafi bilgi ile ilişkili bir numaralama sistemi kullanılmaktadır. Türkiye'de plakalar yetkili özel atölyeler tarafından yapılmaktadır.
İçindekiler
1 Görünüm
1.1 Boyut
2 Kodlama
3 Plaka türleri
4 Askerî araç plakaları
5 İl kodları
6 Kaynakça
7 Dış bağlantılar
Görünüm
Plakalarda kullanılan mavi şerit
Plaka dikdörtgen şeklindedir ve gövdesi alüminyumdan yapılmıştır. Sol tarafta Avrupa Birliği ülkelerinde olduğu gibi 4×10 cm'lik bir mavi şerit üzerinde beyaz harflerle ülke kodu "TR" yazmaktadır. Metin, genel olarak beyaz zemin üzerine siyah karakterlerde olup resmî araçlar ve diğer kullanımlar için farklı renkler kullanılabilmektedir. Motosiklet ve traktörler hariç diğer tüm araçlarda hem ön hem de arka taraflarda plaka bulunması zorunludur. Orta kısımda diğer ülkelerle uyum çerçevesinde Ç, Ş, İ, Ö, Ü ve Ğ dışındaki Türk alfabesindeki harfler kullanılır.
Mavi şerit, Türkiye'nin 1995 yılında Avrupa Gümrük Birliği'ne girmesinden sonra AB yasalarına uyum amacıyla eklendi.[1] Mavi şerit alanı bazı zamanlar siyasi nedenlerden dolayı araç sahipleri tarafından çoğunlukla Türk bayrağı şeklinde kırmızı şerit ile beyaz ayyıldız olarak değiştirilmektedir. Bu tür değişiklikler ilgili yönetmeliklerin gri alanındadır, çünkü şeritte hangi rengin kullanılacağını açıkça belirtilmemektedir.[2]
Plaka üzerinde harf veya rakamların üzerine vida gibi plakanın kameralar tarafından okunmasını engellemesi yasal olarak engellenmiştir, Araç muayenesinden geçip karayollarına çıkabilen araçlar için verilen pul genelde plakaya yapıştırılır.
Boyut
Motosiklet plakası
15x24 cm arka taraf motosiklet ve traktörler için,
11x52 cm ön ve arka taraf otomobiller, 21x32 cm arka taraf bazı arazi taşıtları, kamyon, kamyonet, otobüs ve panelvanlar için. Ek olarak ithal araçlar için normal plakanın uymaması halinde plaka boyutu 15×30 cm'dir.
Kodlama
Plaka kodları, 27 Eylül 1962 tarihinde yayımlanan[3] yönetmelik uyarınca il isimlerinin alfabetik olarak sıralanmasıyla meydana getirilmiş ve yeni tarz plakalar Kasım 1962'den itibaren taşıtlara takılmaya başlanmıştır. Bu sıralamaya uzun yıllar uyulduysa da 1962 yılından sonra il statüsü verilen yerler nedeniyle alfabetik sıralama mantığı değişmiştir.
Buna göre 01'den 67'ye kadar olan plaka kodlarında iller alfabetik olarak sıralanırken 67 Zonguldak ili alfabetik olarak son ildir ancak 68'den 81'e kadar olan plaka kodları sonradan il statüsü verilen yerlere 67'den sonraki sayılar verilmiştir. 67 Zonguldak, 68 Aksaray gibi.
Ancak 01'den 67'ye kadar olan plakalarda dahi bu durum gelişen şartlar ve olaylara göre değişiklik göstermektedir.
Örn.: 31 Hatay (Antakya değil)
32 Isparta
33 Mersin (Uzun yıllar İçel adıyla bilinen il 2002'de merkez ilçesi olan Mersin'in adını almıştır.)
34 İstanbul
Örn.: 48 Muğla
47 Mardin
46 Kahramanmaraş (Plaka kodları verildiği sırada (1962) ilin adı Maraş'tı. Daha sonra 1973'te "Kahraman" unvanı almıştır.)
Harf ve rakam grupları şöyledir:
"99 X 9999", "99 X 99999"
"99 XX 999", "99 XX 9999"
"99 XXX 99" veya "99 XXX 999"
Plaka türleri
Tür Kullanım alanı Açıklama
Özel araçlar
[Private vehicle license plate of Turkey.svg]
İl merkezi dışında tescil edilen araçların plaka harfleri, aracın bağlı bulunduğu vergi dairesini, dolayısıyla bir bakıma ilçeyi belirtir. Örneğin Ankara'da "06 Pxx 99" Polatlı, "06 Nxx 99" Nallıhan, "06 ET XXXX" ise Etimesgut'tandır. Edirne'de "22 Kx 999" Havsa, "22 Lx 999" Uzunköprü, "22 Fx 999" Keşan'dandır. Okul taşıtları ve personel servis taşıtlarına özel olarak verilen tahditli plakalar, örneğin İstanbul'da "34 Lxx 999", Kocaeli'de "41 P 9999" formatındadır.
İl yönetimi ve rektörler
[Provincial government vehicle plate of Turkey.svg]
99 A 9999 (beyaz zemin üzerine kırmızı karakterler)
Polis
[Police vehicle license plate of Turkey.svg]
99 A 99999, 99 AA 999 veya 99 AAA 999 (mavi zemine beyaz karakterler). Polis araçlarının plakalarındaki rakam grubu, ekibin bağlı bulunduğu Büro veya Şube'yi gösterir. A harfi asayiş kelimesini temsil etmektedir.
Jandarma
[Gendarmerie vehicle license plate of Turkey.svg]
99 JAA 999 ile 99 JZZ 999 arası (mavi zemine beyaz karakterler). Doğrudan Jandarma'ya bağlı olan ekip otosu, devriye aracı, mobil karakol gibi araçlara verilen plakadır. Araçlar il jandarma komutanlığına bağlı olduğundan bağlı olunan karakol ya da komutanlık belirtilmez.
Sahil Güvenlik
[Coast Guard vehicle license plate of Turkey.svg]
99 SGH 999 (mavi zemine beyaz karakterler). 2018 yılından itibaren eski askerî plakanın yerine verilmeye başlandı.
Uluslararası kuruluş üyeleri
[Member of international organization vehicle plate of Turkey.svg]
99 B 9999 (beyaz zemine mavi karakterler)
Diplomatik topluluklar
[Diplomatic corp vehicle license plate of Turkey.svg]
99 CD 999 (beyaz üzerine yeşil)
Konsolosluklar
[Consulate vehicle license plate of Turkey.svg]
99 CC 999 (yeşil üzerine beyaz)
Geçici
[Temporary vehicle license plate of Turkey.svg]
99 G 9999 (sarı üzerine siyah). En fazla 1 ay.
[Temporary vehicle license plate of Turkey (1996).svg]
Geçici gümrük
[Temporary customs vehicle license plate of Turkey.svg]
99 GMR 999 (yeşil üzerine kırmızı)
Geçici konaklama izinli yabancılar
[Foreigners with temporary residence permit vehicle license plate of Turkey.svg]
99 MA 999 ile 99 MZ 999 arası
Suriye vatandaşları için geçici plaka
[Syrians with temporary residence permit vehicle license plate of Turkey.svg]
99 SAA 999 ile 99 SZZ 999 arası
Taksiler, dolmuşlar ve şehir merkezi dışı hatlı minibüsler (İstanbul)
[Taxi vehicle license plate of Istanbul.svg]
Sarı ve turkuaz taksiler için 34 Txx 99, sarı dolmuşlar için 34 TZx 99; Büyükçekmece, Çatalca, Silivri, Sultanbeyli, Şile ilçelerindeki hatlı minibüsler ve bordo renkli taksiler için 34 TMx 99 formatındadır.
Taksiler (diğer iller)
[Taxi vehicle license plate of Turkey.svg]
99 T 9999
İş makineleri
[Construction equipment vehicle license plate of Turkey.svg]
99 99 99 99999
Numune
[Vanity license plate of Turkey.svg]
Harf grubu yerine istenilen bir metin yazılabilir. 99 [YAZI] 999
Cumhurbaşkanı
[Türkiye taşıt plaka kodları Başkan Yardımcısı.svg]
Cumhurbaşkanı araçta olduğu zaman "Cumhurbaşkanlığı Arması" kullanılır. Cumhurbaşkanının plaka numarası yoktur. Cumhurbaşkanlığına ait diğer araçlarda CB 999 (kırmızı üstüne altın)
[President license plate of Turkey 2.svg]
TBMM Başkanvekilleri ve milletvekilleri
[TBMM license plate of Turkey 3.svg]
"TBMM simgesi" ve TBMM 999 (kırmızı üzeri altın)
[TBMM license plate of Turkey 2.svg]
TBMM Başkanı, Cumhurbaşkanı Yardımcısı, Anayasa Mahkemesi Başkanı, Kabine üyeleri, Genelkurmay Başkanı, kuvvet komutanları ve bazı bakan yardımcıları
[TBMM license plate of Turkey 1.svg]
9999 (kırmızı üzeri altın). Örneğin; 0001 (Yasama) TBMM Başkanı, 0002 (Yürütme) Cumhurbaşkanı Yardımcısı, 0003 (Yargı) Anayasa Mahkemesi Başkanı, 0004 Genelkurmay Başkanı
Valilik
[Province governor license plate of Turkey.svg]
99 9999 (kırmızı üzeri altın), ilk iki sayı il kodlarına göredir. Örneğin; Ankara Valisi için 06 0001 plakası vardır.
Resmî hizmete mahsus araçlar
[Official vehicle license plate of Turkey.svg]
99 AA 999: (siyah üzeri beyaz), ilk iki sayı il kodlarına göre. (Ambulans, itfaiye, belediye aracı, gümrükler muhafaza vs.)
1996 öncesi (özel araçlar)
[Pre-1996 private vehicle format license plate of Turkey.svg]
Sol kısımda mavi şerit bulunmamaktadır.
1996 öncesi (polis)
[Pre-1996 police vehicle format license plate of Turkey.svg]
Yeşil zemine beyaz karakterler
1962 öncesi (özel araçlar)
[Pre-1962 private vehicle format license plate of Turkey.svg]
Siyah zemine beyaz karakterler
Askerî araç plakaları
Türk Silahlı Kuvvetleri demirbaşına kayıtlı araçların plaka numaraları bu sistemden farklıdır ve tamamen rakamlardan oluşur. Bu plakaların ilk rakamlarına göre;
0: Genelkurmay Başkanlığı'na, örn.: 002565
1: 1. Ordu Komutanlığı'na,
2: 2. Ordu Komutanlığı'na,
3: 3. Ordu Komutanlığı'na,
4: 4. Ordu Komutanlığı'na (Ege Ordu Komutanlığı'na),
5: Deniz Kuvvetleri Komutanlığı'na, örn.: 500689
6: Hava Kuvvetleri Komutanlığı'na,
7: Jandarma Genel Komutanlığı'na ait araçlara verilir.
Jandarma Genel Komutanlığı'na bağlı araçların plaka numarasındaki ikinci ve üçüncü rakamlar, bağlı bulunulan İl Komutanlığı'nı gösterir. Örneğin; plaka numarası "700" ile başlayan bir araç doğrudan Jandarma Genel Komutanlığı'na tahsis edilmişken, "706" ile başlayan bir araç ise Ankara İl Jandarma Komutanlığı'nın hizmetindedir. Örnekteki plaka numarası, Ankara İl Jandarma Komutanı'nın makam aracına aittir.
706001
Askeri araçların plaka levhalarının üzerinde bulunan yıldızlar, araçta bir General veya Amiral bulunduğunu belirtir. Bu yıldızlar Generallerin apoletlerindeki gibidir. 1 yıldız; araçta bir Tuğgeneral veya Tuğamiral olduğuna, 4 yıldız; araçta bir Orgeneral veya Oramiral olduğuna işaret eder. Bir General veya Amiral, doğrudan bir birliğin komutanı değilse aracında flama bulunmaz. Genelkurmay Başkanı'nın aracında devlet protokol sırası olan 0004 rakamı ve plaka üzerinde dört yıldız ile aracın sol önünde Genelkurmay Başkanı flaması, sağ önünde Türk bayrağı bulunur. Kuvvet komutanlarının araçlarında da devlet protokol sırasına göre verilmiş plaka numaraları, plakaların üzerinde dörder adet yıldız ve araçların sol önlerinde komutanlık flamaları bulunur. Sahil Güvenlik Komutanlığı "tümen" düzeyinde ve Sahil Güvenlik Komutanı'nın rütbesi tümamiral olduğundan dolayı makam aracının plakası üzerinde iki yıldız bulunmaktadır.
İl kodları
İl plaka kodları
Sayı İl Sayı İl Sayı İl
01 Adana 28 Giresun 55 Samsun
02 Adıyaman 29 Gümüşhane 56 Siirt
03 Afyonkarahisar 30 Hakkâri 57 Sinop
04 Ağrı 31 Hatay 58 Sivas
05 Amasya 32 Isparta 59 Tekirdağ
06 Ankara 33 Mersin 60 Tokat
07 Antalya 34 İstanbul 61 Trabzon
08 Artvin 35 İzmir 62 Tunceli
09 Aydın 36 Kars 63 Şanlıurfa
10 Balıkesir 37 Kastamonu 64 Uşak
11 Bilecik 38 Kayseri 65 Van
12 Bingöl 39 Kırklareli 66 Yozgat
13 Bitlis 40 Kırşehir 67 Zonguldak
14 Bolu 41 Kocaeli 68 Aksaray
15 Burdur 42 Konya 69 Bayburt
16 Bursa 43 Kütahya 70 Karaman
17 Çanakkale 44 Malatya 71 Kırıkkale
18 Çankırı 45 Manisa 72 Batman
19 Çorum 46 Kahramanmaraş 73 Şırnak
20 Denizli 47 Mardin 74 Bartın
21 Diyarbakır 48 Muğla 75 Ardahan
22 Edirne 49 Muş 76 Iğdır
23 Elazığ 50 Nevşehir 77 Yalova
24 Erzincan 51 Niğde 78 Karabük
25 Erzurum 52 Ordu 79 Kilis
26 Eskişehir 53 Rize 80 Osmaniye
27 Gaziantep 54 Sakarya 81 Düzce
Taşıt kayıt plakası bir taşıtın devlet mercilerince tanınır, sorumluluğunun kimde olduğu bilinir ve trafiğe çıkabilir olduğunu belirten, süphe oluşursa gerekli kayıtlara kolayca ulaşmak için gerekli bilgiyi kolay okunur şekilde teşhir eden, taşıta sağlam bir şekilde tutturulmuş küçük bir tabeladır. Genellikle araba tamponunun altında bulunur.
İçindekiler
1 Ayrıntıları
1.1 Ülkelerin plaka kuralları
2 Tarihi
3 Özel, geçici, yeni tip plakalar
4 Kaynakça
5 Ayrıca bakınız
6 Diğer bağlantılar
Ayrıntıları
Her ülkenin kendine has araba plaka kuralları vardır, kullanılışı yöresel çeşitlilikler gösterse de belli yanları ortaktır:
Tasarımı :
Şekli ve boyutları: Dikdörtgen, içinde ülke kurallarına uygun bir ya da birkaç satır yazıya yer olur.
Renkler ve yazı tipi: Her ülkenin kendi kurallarına uygun
Delikleri: Üretici firmalarca standartlaştırıldı
Malzemesi: Genellikle metal
Üstündeki yazılar ve resimler:
Taşıtın kimin sorumluluğunda olduğu: Birçok ülkede web üzerinden taşıtla ilgili bilgilere belli kısıtlamalarla ulaşılabilir.
Taşıtın mülk boyutu: Birçok ülkede web üzerinden taşıtın belli bir borcun garantisi olup olmadığı bulunabilir (satan borcunu ödemezse satın alan arabasız kalabilir).
Yabancı taşıtın hangi ülke kökenli olduğu: Bu sayede taşıt bilgilerini nerede ne kurallara göre aramak gerektiği anlaşılabilir.
Gerekli vergileri vermiş mi? Yetkililerce vergi kontrolünü kolaylaştırır.
Varsa hangi ayrıcalıklara sahip: Örneğin Norveç'te yakıt olarak sadece elektrik kullanan arabalar otobüs şeridinde de sürülebilir ve elektrikli oldukları plaka numaralarından bellidir.
Ülkelerin plaka kuralları
Ülkerin plaka kuralları (Ingilizce) Bu sayfada birçok ülkenin detaylı bilgi sayfalarına bağlantılar var. Ayrıca örnek plakaları da görülebilir.
Türkiye il plaka kodları
Avrupa taşıt plaka kodları metal veya plastik olabilen ve motorlu taşıtlarla römorklara resmî tanımlamaları için takılan taşıt plakaları ve bunların kodlarıdır. Bu söz konusu kayıt tanımlayıcı, ilgili otoritenin veri tabanına göre oluşturulan sayısal veya alfasayısal kodlardır. Avrupa’daki ülkelerin çoğu, Avrupa Birliği taşıt plaka tarzına benzer şekilde, taşıt plakalarında ortak bir biçim uyarlaması yapmıştır. Karayolu Trafiği Hakkındaki Viyana Sözleşmesi’nin hükümlerini karşılayan bu plaka biçimi, devlet sınırı aşan taşıtların arkalarında kayıtlı oldukları kendi ülkelerine ait ayırt edici kod işareti taşıma zorunluluğunu belirtir. Bu işaret, plakadan ayrı olarak kullanılabilen oval bir yapıştırma olabileceği gibi, taşıt plakası içine de yerleştirilebilir. Söz konusu ayırt edici işaret taşıt plakalarına eklemlenirse, taşıtın ön taşıt plakasında da görünmesi gerekir ve bayrak, millî devlet amblemi veya bölgesel ekonomik entegrasyon kurum amblemi ile beraber düzenlenebilir.[1]
İçindekiler
1 Plakanın sol bölümü
2 Ülkelere göre plakalar
2.1 Kıtalararası ülkeler
3 Kaynakça
Plakanın sol bölümü
Ortak AB biçimi, en soldaki mavi bölümde AB yıldız çemberi ve ülke kodu içeriğiyle Düzenleme Kurulu (EC) 2411/98 numaralı düzenlemesiyle 3 Kasım 1998 tarihinde sunulmuştur[2] ve 11 Kasım 1998 tarihinde de uygulamaya koyulmuştur. Bu plaka modeli İrlanda (1991)[3], Portekiz (1992)[4] ve Almanya (1994)[5] olmak üzere üç AB üyesi ülkenin daha önce kullandığı plaka modelleri temelinde oluşturulmuştur. Lüksemburg 1988 yılından beri taşıt plakalarında Avrupa bayrağını bulundurmaktadır.
Amblem ve işaretli ortak AB biçimi (A işareti Avusturya için)
Viyana Sözleşmesi’ne denk şekilde millî amblemli Norveç plaka uygulaması
Ortak AB biçimine uygun AB yıldızları bulunmayan, millî amblemsiz Türkiye plaka uygulaması
Ülkelere göre plakalar
Kıtalararası ülkeler
Ülke Kod Şerit Örnek Motosiklet plakası
Arnavutluk AL [Non-EU-section-with-AL-2011.svg]
Andorra AND
Avusturya A [EU-section-with-A.svg] [Austrian license plate.svg]
Belarus BY [Non-EU-section-with-BY.svg]
Belçika B [EU-section-with-B.svg]
Bosna-Hersek BIH [Non-EU-section-with-BIH-09.svg] [Registarske tablice Bosne i Hercegovine.svg]
Bulgaristan BG [EU-section-with-BG.svg]
Hırvatistan HR [EU-section-with-HR.svg]
Çek Cumhuriyeti CZ [EU-section-with-CZ.svg]
Danimarka DK [EU-section-with-DK.svg]
Estonya EST [EU-section-with-EST.svg] [Estonian license plate.svg]
Finlandiya FIN [EU-section-with-FIN.svg]
Fransa F [EU-section-with-F.svg]
Almanya D [EU-section-with-D.svg]
Yunanistan GR [EU-section-with-GR.svg] [bağlantı=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Greek license plate.svg]
Macaristan H [EU-section-with-H.svg]
İzlanda IS [Non-EU-section-with-IS.svg]
İrlanda IRL [EU-section-with-IRL.svg]
İtalya I [EU-section-with-I.svg] [bağlantı=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Targa automobilistica Italia 1999 CZ•889 KF Bolzano-Alto Adige posteriore.svg]
Letonya LV [EU-section-with-LV.svg] [Latvian license plate.svg]
Lihtenştayn FL
Litvanya LT [EU-section-with-LT.svg] [Lithuanian license plate.svg]
Lüksemburg L [EU-section-with-L.svg]
Malta M [EU-section-with-M.svg] [Maltese license plate.svg]
Moldova MD [MD license plate ABC012 2015.svg]
Monako MC
Karadağ MNE [Non-EU-section-with-MNE.svg]
Hollanda NL [EU-section-with-NL.svg]
Kuzey Makedonya NMK
Norveç N [Non-EU-section-with-N.svg]
Polonya PL [EU-section-with-PL.svg] [PolishLicensePlates2019.svg]
Portekiz P [EU-section-with-P.svg] [Portuguese license plate.svg]
Romanya RO [EU-section-with-RO.svg] [Romanian license plate.svg]
San Marino RSM
Sırbistan SRB [Non-EU-section-with-SRB-2011.svg]
Slovakya SK [EU-section-with-SK.svg] [SK-number-plate-2004.svg]
Slovenya SLO [EU-section-with-SLO.svg]
İspanya E [EU-section-with-E.svg] [Spanish license plate.svg]
İsveç S [EU-section-with-S.svg]
İsviçre CH
Ukrayna UA [Non-EU-section-with-UA.svg]
Birleşik Krallık UK
Vatikan V
Ülke Kod Şerit Örnek Motosiklet plakası
Ermenistan AM
Azerbaycan AZ
Kıbrıs Cumhuriyeti CY [EU-section-with-CY.svg]
Kuzey Kıbrıs CT
Gürcistan GE [Non-EU-section-with-GE.svg]
Rusya RUS
[License plate in Russia.svg]
Türkiye TR [Non-EU-section-with-TR.svg] [Private vehicle license plate of Turkey.svg]